Tuğba KOÇAL
Çanakkale Troya Çevre Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oral Kaya ile Çanakkale’deki termik santraller hakkında Esgazete’ye çarpıcı açıklamalarda bulundu. Kaya’ya, Eskişehir’e örnek gösterilen Çanakkale Çan Termik Santrali hakkında merak edilenleri sorduk.
Çan1 Termik Santralinin kuruluşunda da Eskişehir’deki gibi “çevre dostu” denildiğini söyleyen Kaya, bu sözlerin havada kaldığını ifade etti. Eskişehir’e örnek gösterilen Çan termik santralinin çevreye zararlarından söz eden Kaya, “Termik santraller asla çevreci olamaz” dedi.
Çanakkale'de ilk termik santral ne zaman kuruldu? Şu an aktif kaç termik santral var?
Çanakkale'de termik santral tarihi eskidir. İlk termik santral Çanakkale Seramik Fabrikalarının enerji ve yüksek ısı ihtiyacını karşılamak üzere Çan ilçesinde kuruldu. Fakat bu santral çok kısa bir süre hizmet verdi. Firma, yarattığı hava kirliliği ve verimsiz olması gerekçesi ile doğal gaz çevrim santraline geçiş yaptı. 1990’lı yılların başında bölge milletvekili Mustafa Cumhur Ersümer'in Enerji Bakanlığı ile yine gündeme gelen termik santral yapılması, bölge ve kentlinin itirazları ile çok gecikerek yapılabildi. "Akışkan Yataklı" olarak belirtilen ve çevreye zarar vermeyeceği iddia edilen bu termik santral, büyük vaatler ve çevre dostu olacağı sözlerinin verilmesi ile yapılabildi. Şu anda görebiliyoruz ki Eskişehir başta olmak üzere ülkemizde farklı yerlerde de aynı söylem ve vaatler ile termik santraller yapılmak isteniyor.
Şu an Çanakkale'de 3 tane termik santral aktif haldedir. Çan 1, İçdaş Bekirli 1 ve Bekirli 2 termik santralleri aktif olarak çalışmaktadır. Üretim izni almış olan Cenal, Çan 2, Kirazlıdere ve Karaburun termik santrallerinin inşaat süreci ise başlamış veya başlamak üzeredir.
“ÇAN 1 TERMİK SANTRALİNDE ÇEVRE DOSTU SÖZLERİ HAVADA KALMIŞTIR”
Eskişehir'e de kömürlü termik santral yapılması gündemde. Bu termik santralin 'çevreci' olacağı söylenerek, Çanakkale Çan'da bulunan termik santral 'yeni nesil termik santral olması nedeniyle' örnek gösteriliyor. Bize Çanakkale Çan'daki termik santral hakkında bilgi verir misiniz?
Çan 1 Termik Santrali yapılırken bölge halkının itirazları nedeniyle "akışkan yataklı" ve “çevre dostu” olduğu belirtilmiştir. Bu amaçla bölgede bulunan muhtarlar, Almanya'da bulunan santrallere ziyarete götürülmüştür. Belediye başkanı ve muhtarlardan gelen tavsiyeler sonucu bölge halkının direnci kırılabilmiştir. Fakat inşa edilen santral ülkemizde var olan teknolojiler ile kurulmuş, akışkan veya çevre dostu sözleri havada kalmıştır. Bugün de ülkemizde kurulması hedeflenen diğer termik santraller için de aynı sözler söylenmesine karşın, var olan teknoloji ile üretim yapacağı, raporlarından anlaşılmaktadır. Çünkü kömür ve diğer fosil yakıtların yakılması sonucu ortaya çıkan zararları engelleyen bir teknoloji geliştirilememiştir. Bu nedenle de dünya ülkeleri termik yatırımlarından vazgeçmektedirler. Tüm bunlara rağmen halen Çanakkale'de güçlü bir termik karşıtı muhalefet bulunmaktadır. Bu muhalefet Eskişehir ve diğer illere de destek vermektedir.
“TERMİK SANTRALLER ASLA ÇEVRECİ OLAMAZ”
Termik santraller asla çevreci olamazlar. Teknolojileri buna izin vermez. Bildiğimiz gibi fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) yakılması ile yayılan C2O (Karbondioksit) gibi zararlı gazlar iklim değişikliğine neden olmaktadır. Bu da sadece yaşadığımız bölgeyi değil tüm dünyamıza zarar vermektedir. Yani Bulgaristan'da bulunan termik santral sadece Bulgarlara zarar vermemekte, etkileri bizim de ülkemize hatta diğer komşularımıza kadar yansımaktadır.
“TERMİK SANTRAL ORADAN ÇIKAN KÖMÜRLE DEĞİL, İTHAL KÖMÜR İLE ÇALIŞIYOR”
Çan’da bulunan termik santralin o bölgeye etkileri nedir, anlatır mısınız?
Bugün santralin çevresinde bulunan arazilerde tarım faaliyeti tamamen sona ermiştir. Bölgede bulunan kömürün kullanılacağı ifade edilmesine rağmen faaliyete geçtiği günden bu yana ithal kömür ile çalışmaktadır. Atık kül sahası öngörülenden fazla olduğu için çevresinde durmadan arazi satın alınmasına gidilmektedir. Santralin yakınında bulunan tarım alanlarında (ülke kapya biber ihtiyacının yüzde 14'ü bu bölgede üretilmektedir) yapılan ölçümlerde tarımsal ürünlerde bulunan kurşun ve sülfür oranı 15 kat daha fazla çıkmıştır. Yüksek maliyetleri nedeniyle santral baca filtresi çalıştırılmamaktadır/kısıtlı çalıştırılmaktadır.
“BÖLGEDE KANSER TARAMASINA İZİN VERİLMİYOR”
Termik santralden sonra kanser oranlarında artış yaşandı mı, bu konuda elinizde veriler var mı?
Sağlık Bakanlığı özellikle bölgede ayrıntılı bir kanser taramasına izin vermemektedir. Bu amaçla Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi iki kez izin istemiş fakat olumsuz cevap almıştır. Fakat il genelindeki hastalık envanterlerinden edindiğimiz veriler kanser vakaları yüzde 60, astım vakaları da yüzde 20’den fazla artmıştır. Kanser yanında, astım, hava kirliliğine bağlı diğer hastalıkların (bebek düşüğü, depresyon vb) oranlarında da gözle görülür artışlar yaşanmıştır.
Eskişehir'e termik santral yapılması henüz netleşmedi. Bu konuda şehirde mücadele sürüyor. Sizin Çanakkale'de termik santral gerçeğini yaşamış kişiler olarak Eskişehirlilere mesajınız ne olur?
Çanakkale'de bulunan termik karşıtı mücadele artık uluslararası alana yayılmıştır. Bu mücadele iklim mücadelesi ile birleşmiştir. Eskişehirlilerin de yanında yer alacaktır ve onlara destek vermeye hazırdır. “Pes etmeyin, fosil yakıtlara karşı gücünüzü ortaya koyun, topraklarınızı savunun. Bunun için de yenilenebilir enerji kaynakları ile üretilen temiz enerjiye geçişi destekleyin. Çanakkaleliler olarak kendi güneş santrallerimizi kurmaya başladık. Bu amaçla enerji kooperatifleri kurduk. Kirli ve geri kalmış teknolojileri değil, temiz ve geleceği olan yenilenebilir enerjiyi savunun" diyebiliriz. Bu konuda Eskişehir halkının yanındayız.
Son olarak derneğiniz hakkında ve derneğinizin termik santraller konusundaki çalışmaları hakkında bilgi verir misiniz?
Troya Çevre Derneği, 2009 yılında iklim değişikliğine karşı yerelden hareketleri belirlemek için kuruldu. Özellikle bölgede tüm diğer bölgelerde bulunan termik ve fosil yakıtlara dayalı enerji üretimi yerine güneş ve rüzgara dayalı yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimini savunmaktadır. Herkesin ve bir bölgede yaşayan insanların büyük firmalara arazilerini satmadan kendi enerji kooperatifleri ile enerji üreterek kendilerinin ve komşularının enerji ihtiyacını karşılayabilecekleri savunmaktadır. Enerji kooperatifi modelini ülkemizde yaygınlaştırmak için çalışmalar yapmaktadır. İlgi duyanlar için web sayfamız: www.troyacevre.org
