Yazı: Nilüfer Kurumehmetoğlu
Uzun zamandır gitmeyi planladığım ama bir türlü gidemediğim burnumuzun dibindeki “Frig Vadisi”ne arkadaşlarımla otururken hadi gelin sizi saklı bir kente götüreceğim diyerek yola çıktık. Bilmediğimiz bir yolda ilerlediğimiz için biraz tedirgindik ve tabelaları takip ederek yaklaşık bir saat yol altıktan sonra Frig Vadisi’ne ulaştık. Arabımızı park edip önce orada bulunan tek konaklama yerinde “Hınç böreği”nin tadına baktık bazlamaya benzeyen içinde patates bulunan böreği yanında köy ayranıyla afiyetle yedik. Yaklaşık 500 metre uzaklıktaki Midas Anıtı Yazılıkaya’nın bulunduğu bölgeye yürümeye başladık. Hafta sonu olmasına rağmen çok kalabalık değildi. Anadolu’nun ortasında saklı bir kent ve biz buraya ilk defa geliyoruz tam bir kültürel miras sahip çıkmamız, tanıtmamız gereken. Yörede sadece bir otel var “ Midas Han” Hollandalı Ben Claasz Coockson ve Nihal Temuçin Czichon tarafından işletilen otel Frig Vadisi’nin merkezinde 9 oda ve 26 yataklı ve kamp alanına sahip. Otelin güler yüzlü ve sıcakkanlı işletmecileri Ben ve Nihal’ e keyifli bir sohbet gerçekleştiriyoruz. Frig Vadisi’nin yeterince tanınmasından ve tanıtılmasından yakınıyorlar, bölgeye dair bütün bilgileri alıyor çok keyifli sohbet ile kahvelerimizi içtikten sonra daha sonraki günlerde gelmek üzere sözleşiyoruz ve otelden ayrılıyoruz.
Anadolu’nun ilk mahir kuyumcusu, bezeme sanatı ustası ve flütün mucidi olarak bilinen Frigler, Ege göçleriyle Anadolu’ya gelen Balkan kökenli boylardan biri. İlk yıllarda Eskişehir, Afyon, Ankara ve Sakarya vadilerini içine alan bir bölgede yaşamaya başlayan Frigler, daha sonrasında Kütahya’dan Kızılırmak’a, Ankara’dan Denizli’ye kadar uzanan geniş bir bölgede güçlü bir uygarlık kurmuş.
Frig Vadisi’nin kayadan oyma anıt kalıntıları, girişleri platodan başlayan kaya merdivenleriyle inilen tonoz örtülü kaya tünelleri, anıtsal kaya sarnıçları ve kabartmalarla çevrili dokusu, binlerce yıllık bir tarih öyküsünün yansımalarını taşıyor.
Ölülerini kayalara oyulmuş mezarlara ya da tümülüslere gömen Friglere ait bu mezarların büyük bölümü talan edilmiş durumda. Kaya mezarlarının çoğu soyulmuş olduğu için ne yazık ki hakkında fazla bilgi bulunmuyor. MÖ 8. yüzyıl başlarından MÖ 6. yüzyıl ortalarına kadar kullanıldıkları sanılan bu tümülüslerin birçoğu Gordion’da yer alıyor.
Frig Yolu
Seyitgazi, Kütahya ve Afyon arasında çok geniş bir alana yayılan Frig Vadisi‘nin en popüler noktası Midas Şehri (Yazılıkaya köyü). Yazılıkaya Platformu, vadinin güney ucunda; Yazılıkaya Köyü‘nün hemen batısında bulunuyor. Frigler’in ana tanrıça Kybele’ye tapındıkları en önemli kült merkezi olan Yazılıkaya Açıkhava Kutsal Alanı, sonbaharda gidilebilecek ilginç rotalardan biri.Vadideki işaretleme çalışmaları henüz bitmemiş olsa da Frig Vadisi, Seydiler-Yazılıkaya, Gordion-Yazılıkaya ve İncik-Yazılıkaya güzergahlarını takip ederek gezilebilir.
Frig Vadisi’ne nasıl gidilir
Eskişehir’e 75 kilometre, Çifteler’e 39 kilometre, Seyitgazi’ye ise 30 kilometre mesafede konumlanan Frig Vadisi’ni gezmek için otomobilinizin olması ya da araç kiralamanız şart çünkü bölgede toplu ulaşım sistemi yok. Eğer aracınız yoksa Eskişehir’den Seyitgazi’ye ya da Afyon’dan İhsaniye’ye otobüsle gelip, kalan yolu da taksi tutarak gidebilirsiniz.
Nerede kalınır
Frig Vadisi çevresinde konaklama anlamında pek fazla seçenek bulunmuyor. Bu nedenle bölgeyi gezmek isteyen ziyaretçilere Eskişehir, Kütahya ve Afyon yakınlarındaki tesisleri seçmeleri öneriliyor.
Frigler kimdir
Midas döneminde Orta ve Güneydoğu Anadolu’ya egemen, güçlü bir krallık düzeyine ulaşan Frigler, siyasi bir topluluk olarak ilk defa Milattan Önce 750’den sonra ortaya çıktı. Önce Bitinya bölgesine (Karadeniz’in batısı) yerleşen, Milattan Önce 12-7. yüzyıllar arasında da bölgeye hâkim olan Frigler, daha sonraki yıllarda ise Sangarios Nehri (bugünkü Sakarya) ile Maiandros Nehri (bugünkü Menderes) arasına yayıldı.
Friglerin ilk kralı Gordias, ülkenin başkentine ismini verdi. Gordias’ın efsanelere konu olan oğlu Midas, Friglerin sürekli savaş halinde olduğu Asurlularla barış yaparak Gordion ve bugün Han ilçesine bağlı Yazılıkaya’da bulunan dini merkez Midas‘ın gelişimine katkı sağladı.
Bir çiftçi toplumu olan Frigler’de büyük toprakları rahipler yönetiyordu. Maden işçiliğinin de geliştiği bu uygarlık zamanında bronzdan yapılan boğa başı şeklindeki kadehler, Balkanlar’a kadar ulaştı. Milattan Önce 7. yüzyılda Kimmerler’in Kafkaslar’dan çıkıp Anadolu’ya gelmesi Frig Uygarlığının sonu oldu.
Bir Hint-Avrupa dili olan Frigce, Roma döneminde “Tanrıların Dili” olarak adlandırılıyor. Zeus ve Kibele’nin de Frigce konuştuğuna inanıldığı için dini ayinler de bu dilde yapılıyormuş.
Çok kısa süre kaldığımız bu tarihi bölgede aklımız kalıyor doğrusu bir dahaki sefere daha planlı ve programlı gelmek için birbirimize söz veriyoruz. Ve tabii bu bölgenin tanıtımı için gönüllü olmaya da hazırız Anadolu’nun ortasında saklı kalmış bu tarihi kentin mutlaka korunması ve tanıtılması gerekiyor. Buradan duyurulur…
