Uyku günlük yaşamın bir süre için kesintiye uğraması ya da boşa geçen zaman değildir. Zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan ve yaşamımızın üçte birini kapsayan aktif bir dönemdir. Uyku bozuklukları ise insanların sosyal yaşantılarını ciddi şekilde etkilemektedir. Uyku hastalıklarına bağlı gündüz artmış uyku hali, hastaların işlerini yapmasını engelleyerek, onları başarısızlığa sürükleyebilmektedir. Uyku bozukluğunu günlük yaşam kalitesini etkileyen en önemli sorunlardan biri olarak tanımlayan Acıbadem Eskişehir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Derya Gölgeleyen, en sık karşılaşılan uyku hastalıkları ile ilgili açıklamada bulundu.
Uyku-apne Sendromu
Uykuyla ilgili solunum bozuklukları, özellikle de “uyku-apne sendromu” uykuda yüzlerce kez nefes durmasına ve kanda oksijenin düşmesine neden olarak hayatı tehdit edecek komplikasyonlar geliştirebilir. Yorgunluk, aşırı sinirlilik, yüksek tansiyon, depresyon, unutkanlık, konsantrasyon bozukluğu, kontrol edilemeyen kilo artışı gibi sorunlarınız varsa nedeni, sizin fark edemediğiniz uyku apnesi olabilir. Tanısı polisomnografi (uyku testi) ile konmaktadır.
Narkolepsi
Gece yeterli derecede uyunmuş olunsa dahi gün içerisinde aşırı uyku eğilimi görülmesidir. Yorgunluk ve uyku halinin birbirleriyle karıştırılmaması gerekir. Yorgunluk, aşırı fiziki aktivite ile ortaya çıkan bir durum olup, dinlenmeyle geçer. Ancak Narkolepsi sahibi hastaların kendileri de çoğunlukla farkına varmadan birdenbire uykuya daldıklarını görmek olasıdır. Uyanma esnasında geçici bir konuşamama ya da hareket edememe durumu olan “uyku felci” ve sık sık korkutucu olan, uykuya dalış ve uyanış esnalarında görülen, canlı rüya benzeri durumlarda bu tür hastalarda görülebilmektedir.
Parasomniler
Uykuya girerken, uykunun içinde veya uykudan uyanmalar sırasında ortaya çıkan, istenmeyen fiziksel olaylardır. Bunlar arasında uyurgezerlik çocuklarda sıktır. Bazen evin dışına bile çıkabilirler. Bazen konuşurlar ama ne dedikleri anlaşılmaz. Bazen daha karmaşık şeyler de yapabilirler. Örneğin odadaki eşyaların yerlerini değiştirebilirler. Bu sırada yaralanmalar da olabilir. Bunun için önlem alınması gerekebilir. Ama çoğunlukla tedaviyi gerektirmez. Hasta ve ailesi bunun ciddi bir hastalığın belirtisi olmadığına inanmalıdır. Çocuklarda, yaş ilerledikçe olma sıklığı azalır.
Huzursuz Bacak Sendromu
Uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı olarak tanımlanır. Uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir his oluşur. Oturma ya da uzanma gibi hareketsiz durumlarda ortaya çıkar veya daha da kötüleşir. Yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelir. Altta yatan demir eksikliğiniz olabilir. İlaç tedavisi gerekebilir.
Uykuda Diş Gıcırdatma
Sıklıkla çocuklarda uyku esnasında görülen ve “Bruksizm” olarak bilinen bilinçsiz diş gıcırdatma aileler tarafından fark edilmekte, hatta bazen gün içerisinde de devam ettiği söylenmektedir. Aslında her çocuk, süt dişlenme ve daimi dişlenme döneminde bir miktar dişlerini gıcırdatır. Ancak bunun sürekli olması halinde yüzdeki kaslarda, çenede, boyunda ağrılar meydana gelebilir. Diş yüzeyinde aşınmalar sonucu dişte hassasiyet ve estetik sorunlarda hastaların bir kısmında olabilmektedir. Bruksizmin psikolojik ve fiziksel birçok sebebi olabilmektedir, fakat bunlar arasında en öncelikli olanı strestir.
Çok Erken Uyanmak
Uykusuzluğun bir çeşidi – oldukça erken uyanma – depresyonu olan hastalarda oldukça sık bir şikâyettir. Eğer psikiyatrik bir probleminiz varsa kötü bir uykuya sahip olursunuz. Altta yatan hastalığın tedavisi uykunuzu düzeltmede yardımcı olabilir.
Öğrenilmiş Uykusuzluk
Eğer stresli dönemlerde daha kötü uyuyorsanız, gün içindeki performansınızın iyi olmayacağı konusunda endişelenirsiniz. Geceleyin uyumak için daha fazla çaba harcayabilirsiniz. Bu genellikle işlerin daha kötü gitmesine neden olur. Birkaç gece sonra, yatağa gitmeden önce yaptığınız bir takım şeyler size uyku sorunlarınızı hatırlatır. Pijamalarınızı giymek, ışıkları kapatmak ve battaniyeyi örtünmek aniden sizin daha uyanık hale geçmenize neden olur. Bu durum öğrenilmiş uykusuzluk olarak bilinmektedir.
Uyurken aşırı horluyorsanız ya da nefessiz kalıyorsanız, konuşmak ya da araba kullanmak gibi normal aktiviteleri yaparken uyuyakalıyorsanız, uyku probleminizin altında depresyon veya kalp rahatsızlığı gibi sebepler yattığına inanıyorsanız, kullandığınız ilaçların uyku bozukluklarına yol açtığını düşünüyorsanız mutlaka bir uzman hekime başvurmalısınız.
