100 bine yakın öğrencinin eğitim gördüğü Eskişehir’de, salgın önlemleri kapsamında Anadolu Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi ve Eskişehir Teknik Üniversitesi’nin 2020-2021 eğitim yılının güz bölümünde online eğitim kararı alması Eskişehir ekonomisini felce uğrattı. Üniversitelere yakın mahallelerde öğrencilere hizmet sunan yurt, apart, lokanta cafe ve benzeri ticari işletme sahipleri kapanma noktasına gelirken, Eskişehirde’ki 16 bine yakın esnaf, girişimci, tüccar bu durumdan etkilendi. Üniversite öğrencilerinin yoğun olarak yaşadığı semtlerdeki işletme sahipleri ve esnafı dinleyen CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer “Tabii ki sağlık önemli. Tabii ki üniversiteler bilim kurulunun tavsiyesi yönünde kararlar almalılar. Ama üniversitelerin aldığı karardan doğrudan ve dolaylı etkilenecek işletmelere, esnafa ve girişimciye çok acil destek paketi açıklanmalı. Paketin finansmanı Açık Öğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan bütçesi olabilir. Nisan ayında yapılan kanun değişikliğiyle bu bütçenin 100-150 milyon lirasına YÖK el koymuştu. Salgın dönemi boyunca bu bütçe YÖK’e gönderilmesin, Eskişehir için harcansın. Salgında YÖK’e aktarılan AÖF gelirlerinden ‘Eskişehir Fonu’ kurulsun” dedi. 16 BİN ESNAF ZORDA Ülke genelinde artan covid19 vakaları salgınla mücadele kapsamında alınan önlemleri de arttırırken, Eskişehir’de Anadolu Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi ve Teknik Üniversite’nin 2020-2021 eğitim öğretim güz döneminde online eğitim kararı alması, salgında iş yapamaz hale gelen esnafı daha da zora soktu. Eskişehir’deki 16 bine yakın esnaf bu durumdan dolaylı ya da doğrudan etkilenirken, zora düşen esnaf, tüccar ve girişimci kapanma noktasına geldi. BAĞLAR VE BÜYÜKDERE ESNAFINI DİNLEDİ CHP’li Utku Çakırözer, Bağlar Mahallesi, Üniversitesi Caddesi ve İsmet İnönü caddeleri ile Büyükdere Mahallesi’nde esnafı gezdi. Çakırözer, Eskişehir Ticaret Odası Başkanı Metin Güler ve Lokantacılar Odası Başkanı Bahar Bilen ile de görüştü, bilgi aldı, pandemi de Eskişehir ekonomisine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Mahallelerde apart, berber, cafe sahipleri yaşanan duruma isyan ederken, Çakırözer hem salgından hem de üniversitelerin aldığı online eğitim kararından doğrudan ve dolaylı olarak etkilenen işletme sahipleri, esnaf ve girişimler için acil destek paketi çıkarılmasını istedi. Çakırözer, Nisan ayında Meclis’te görüşülen ve YÖK kanununda yapılan değişiklikle Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100-150 milyon liralık bütçesini hatırlatarak, bu paraların salgında Eskişehir için harcanması çağrısında bulundu. “İŞ YAPAMIYORLAR” Çakırözer, “Salgın diğer tüm kesimlerde olduğu gibi esnafımızı, tüccarımızı, girişimcimizi de etkiledi. Hem salgın hem de vakaların yeniden artmasıyla birlikte alınan önlemler esnafı, tüccarı iş yapamaz hale getirdi. Şehrin farklı noktalarında apart, yurt, cafe, lokanta, berber gibi işletmelerin sahipleriyle bir araya geldik, konuştuk. Hepsi gerçekten zor duruma. Özellikle apartlar, öğrencilerin büyük çoğunluğu eşyalarını toplayıp gitmiş. Cafeler aynı şekilde bomboş. Berber, kuru temizlemeci, spotçu, bisikletçi öğrencilere yönelik hizmet veren esnaf, girişimci, tüccar hepsi perişan. Bir çoğu kapanma noktasına gelmiş” dedi. ‘ESKİŞEHİR FONU’ KURULSUN Eskişehir’de işletmelerin, esnafın ve girişimcilerin acil desteğe ihtiyacı olduğunu vurgulayan Çakırözer, şu değerlendirmelerde bulundu: “Tabii ki sağlık önemli. Tabii ki üniversiteler bilim kurulunun tavsiyesi yönünde kararlar almalılar. Ama bundan doğrudan ve dolaylı olarak etkilenecek olan esnaf ve ticari işletmenini acilen devlet desteğine kavuşması gerekiyor. Birçok işletme kiralarını ödeyemez durumda. Kira desteği lazım, borç ertelemesi lazım. Eğer bunun için fonu nereden bulacağız diyorlarsa da, Anadolu Üniversitesi’nin YÖK’e aktarılan Açıköğretim Fakültesi bütçesi var. Nisan ayında Meclis’te YÖK kanununda yapılan değişik ile Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin 100 milyon lirası YÖK’e aktarıldı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100-150 milyon lirası salgında YÖK’e gönderilmesin. YÖK’e aktarılan bu paralar salgın boyunca Eskişehir için harcansın. Bu paralarla Eskişehir Fonu kurulsun.” “ESNAF BİTERSE, TÜRKİYE BİTER” Osmangazi Üniversitesi’nin bulunduğu Büyükdere Mahallesi’nde bulunan esnafla da bir araya gelen Çakırözer, oradaki durumun daha vahim olduğunu öğrenciler olmadığı için iş yapamayan dükkanların kapalı olduğunu söyledi. Çakırözer, “Dükkanlar pandeminin başında kapatılmış. Eylül’de açmayı planlamışlar ama online eğitim kararı nedeniyle öğrenciler gelmeyince açmama kararı alınmış. Bu bölgede birçok kafe, lokanta bu şekilde. Esnaf biterse Türkiye biter, acil destek paketi bir an önce açıklanmalı” dedi. AKADEMİSYENLERİN ÖDENEKLERİNE DOKUNULMAMALI Çakırözer, Açıköğretim Fakültesi bütçesinin YÖK’e aktarılmasıyla üniversitede eğitim veren akademisyenlerin gelirlerindeki azalmaya da dikkat çekerek, “Açıköğretim Fakültesi’nin bütçesi azalınca akademisyenlere verilen ödenek de azaldı. Hocaların gelirlerindeki düşüş de Eskişehir ekonomisini etkiledi. Akademisyenlerin döner sermaye gelirlerine de dokunulmamalıdır” dedi. ACİL DESTEK PAKETİ İSTEDİ Çakırözer, Eskişehir’de işletmeler, esnaf ve girişimciler için çağrıda bulunduğu ‘acil destek paketinde’ yer alması gereken maddeleri şöyle sıraladı: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin YÖK’e aktarılan 100 milyon liralık bütçesi salgında Eskişehir için harcanmalı. Bu bütçeden ‘Eskişehir Fonu’ kurulmalı. Eylül ayı itibariyle vadesi gelen kredi ödemeleri ertelenmeli. Vergi ödemeleri, SSK primleri ve Bağ-Kur ödemeleri en az bir yıl faizsiz ertelenmeli, borçlar uzun vadede yapılandırılmalı. Kira, doğalgaz, elektrik gibi ödemelerine devlet destek sağlamalı. Kira sözleşmesi sona eren işyerlerinin kira artışlarına sınırlama getirilmeli. Stobaj kaldırılmalı. Akademisyenlerden kesilen döner sermaye gelirleri geri ödenmeli. SADECE TEPEBAŞI’NDA 750 APART BOŞ KALDI Çakırözer’in görüştüğü esnaf ve işletme sahipleri ise perişan halde olduklarını dile getirirken, acil destek beklediklerini söyledi. Zor durumda olduklarını söyleyen Apart esnafı, acil destek beklediklerini söyleyerek, “Sadece Tepebaşı bölgesinde 750 apart var. Şimdi öğrenciler gelmeyince hepsi boş kaldı. Salgının başında öğrenciler eşyalarımız kalsın diyordu, ödemelerinin sadece bir kısmını almıştık. Ama şimdi online eğitim kararı ile öğrencilerin tamamı eşyalarını aldı gitti. Apartlar, yurtlar bomboş. Çalışanlarımızı çıkartmak zorunda kaldık. Faturalarımızı ödeyemiyoruz, kiralarımızı ödeyemiyoruz. Borçlarımız katlanarak, artıyor” dedi. YIL SONUNU GETİREMEYECEĞİZ Büyükdere bölgesi esnafı ise pandemi sonrasında alınan online eğitim kararının kendilerini zora soktuğunu söyledi. Esnaf, “Pandemide işlerimiz zora girmişti. Hepimiz Eylül ayını bekledik ama maalesef online eğitim kararı hepimizi etkiledi. İşlerimiz yüzde 60, yüzde 80 azaldı. Önceden 20 personel çalıştırdığımız yerde şimdi personel sayımız 2’ye, 3’e düştü. Çoğu işletme eşini, dostunu çalıştırıyor. O da iş olursa. Eğer bu böyle devam ederse yıl sonunu getiremeyeceğiz ve kapanacağız” dedi. KİRAMI ÖDEYEMİYORUM, ÇALIŞANLARIMI ÇIKARDIM Aynı bölgedeki kırtasiyeci ise, “Bizim işlerimiz hep üniversiteye bağlı. Ama online eğitim kararı ile öğrenciler gelmedi. İş yapamıyoruz. Kiralarımız, faturalarımız var. Yanımda çalışanları çıkarmak zorunda kaldım. Artık kapatmayı düşünüyoruz” dedi.