Eskişehir Arşivi

Eskişehir elektrik ile ne zaman tanıştı

Abone Ol

Kaynak: ETO 130 Yıl Belgelerle Eskişehir kitabı 

Cumhuriyet ile birlikte yurtta sanayi alanı daha da gelişmiş ve böylece elektriğe olan ihtiyaç da artmıştır. Cumhuriyetin ilanı sırasında (1923) Türkiye'de yalnız üç şehrin İstanbul'un, Adapazarı ve Tarsus'un elektrikten yararlanmakta olduğu düşünülecek olursa Türkiye'de elektriğin tamamen cumhuriyet devrinin eseri olduğu çok daha iyi anlaşılır. Cumhuriyetin ilanı yıllarında üç şehirde üretilen elektrik miktarı 50 milyon kilovat/saati ancak buluyordu.

Eskişehir'in elektrifikasyonu için 1924 yılı içerisinde plan ve projeler hazırlanmıştır. Fakat bu plan ve projeler iptal edilip daha sonra yeni plan ve projeler hazırlanmıştır.

Yapılan çalışmalar sonucunda kentin elektrik tesisatı, 1927 yılında kurulmuştur. Merkez ilçenin gereksinimi olan elektriğin üretimi ilk kez 1928'de imtiyazlı bir yabancı şirketçe gerçekleştirilmiştir. Söz konusu şirket buharla çalışan 350 BG'lik bir jeneratörle kente elektrik vermeye başlamıştır. Bu ilk ünite 1936'ya değin kentin gereksinimi karşılamıştır. 1936'da 300 BG'lik bir jeneratör daha devreye sokulmuştur. Hususi idare Belediye ve Borla biraderlerin iştiraki ile 1927 senesinde kurulan Elektrik Komandit Şirketi şehrin aydınlatmasını üzerine almış ve şirket bu iki müesseseye inhisar etmiştir.

Elektrik şirketi faaliyetine 1944'e kadar devam edip daha sonra şirketi 546.000TL'ye Eskişehir Belediyesi'ne devretmiştir. Belediye şehrin elektrik ihtiyacı arttıkça yeni jeneratörlerle bu eksikliği kapatmaya çalışmıştır. Eskişehir'de bir de elektrik fabrikası kurulur ve bu fabrika şehrin sokaklarının aydınlatılması, sinemalar ve sanayi kurumlarının elektrik ihtiyacı için çalışmıştır. Ancak elektrik şirketi de şehrin elektrik ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamaya devam etmiştir. Kurulan şirket zamanın ihtiyaçlarıyla doğru orantılı olarak gelişmiş ve daha iyi hizmet verebilmek için çalışmalarına sürdürmüştür. Şirketin yaptığı çalışmalar Sakarya Gazetesi'nde "Elektrik şirketinin komandit şirket olmaktan çıkıp anonim olacağı,

Şirket Meclis İdare Azası Kenan Bey'in bu hususta tetkikler yapmakta olduğu ve anonim şirketler kanununa göre bir nizamname hazırladığı ve şirketin şimdilik on bin liralık hisse senedi çıkaracağı" olarak belirtilmiştir.

1950'lerin sonlarına doğru ise elektrik ihtiyacı termik ve hidroelektrik santrallerden sağlanmaya başlanmıştır. Bu santraller, Çatalağazı, Tunçbilek, Soma termik santralleri ve Sarıyer, Hirfanlı, Demirköprü, Kemer, Göksu hidroelektrik santralleridir. 1973'te Sakarya Irmağı üzerine Gökçekaya Hidroelektrik Santrali kurulmuş ve buradan elde edilen enerjiden Eskişehir de yararlanmıştır.