Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanan çalışmada, tatil süresince yoğun bir şekilde dijital teknoloji kullanan çocukların okula dönüşlerinde karşılaşabilecekleri uyum sorunları ile mücadele edebilmek için velilere, dijital dünya ile ilgili önemli tavsiyeler yer alıyor.
Anadolu Üniversitesi Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Uygulama ve Araştırma Merkezi (SODİGEM) imzasını taşıyan çalışmada; yaz tatili boyunca daha yoğun internet kullanan çocukların okula dönüşte bazı sorunlar yaşayabildiğine dikkat çekiliyor. Veliler için önemli bilgilerin yer aldığı çalışmada öğrencilerin okula çabuk adapte olabilmeleri için uyarılarda bulunuluyor; kararlı olmanın ve ebeveyn davranışlarındaki tutarlılığın çocukların yetiştirilmelerindeki en temel ilkelerden biri olduğuna vurgu yapılıyor.
Dijital dünya ve uygulamalarına dönük yasaklamalar ve sert tedbirlerin kısa vadede geçici çözümler oluşturacağına dikkat çekilen çalışmada, akıllı cihaz kullanımıyla ilgili çocuklara iyi örnek olmanın altı çiziliyor. Çocuklar ile diyalog kurmanın, onların dijital dünyasını anlamaya ve öğrenmeye çalışmanın, dijital dünyadan kademeli ayrılmanın, kontrollü kullanımın, dijital dünyanın eğitsel olanaklarını birlikte keşfetmenin, yüz yüze sosyalleşme olanakları yaratmanın, iyi bir dijital rol model olmanın ve okul yönetimi ve rehberlik servisi ile iş birliği yapmanın öneminin anlatıldığı çalışma, aileler için önemli bir rehber niteliği taşıyor.
Çocuğunuz ile diyalog kurun
Ailelerin çocukları ile diyalog kurmasının öneminin vurgulandığı çalışmada, “Çocuklarınızla tatilin bitiyor ve okul döneminin başlayacak olması üzerine konuşmalısınız. Tatilde yaptıklarınızı birlikte değerlendirebilir, okul alışverişi yapabilir, geçen eğitim-öğretim yılından hatırladıkları üzerine konuşabilirsiniz” ifadelerine yer verildi.
Çocukların yeni eğitim-öğretim yılına istekli başlamaları için teşvik edilmelerinin altını çizilen çalışmada, anne baba ile birlikte yapılan planlamalarda çocukların uyumunun daha hızlı olduğu belirtildi.
Çocuğunuzun dijital dünyasını anlamaya ve öğrenmeye çalışın
Çocukların akıllı cihazlarla dijital dünyada neler yaptığının aileler tarafından takip edilmesi gerektiğinin ifade edildiği çalışmada bunun gizli değil, arkadaşça yapılması gerektiği belirtildi. Çalışmada şu tavsiyelere yer verildi. “Çocuklarınızın sosyal medya hesaplarını takip edin, onlarla arkadaş olun, paylaşımlarını görüntüleme imkânınız olsun; fakat bunu gizli gizli değil, arkadaşça bir yolla yapın. Çocuğunuza anlayışlı bir şekilde yaklaşırsanız paylaşımlarını sizden gizleme gereği duymayacaktır. “
Dijital dünyadan kademeli ayrılmak önemli
Çocukların akıllı cihazlarla olan bağını bir anda kesmenin olumsuz sonuçlar yaratabileceğinin ifade edildiği çalışmada, dijital dünyadan kademeli olarak ayrılma önerisinde bulunuldu. SODİGEM’in çalışmasında şu ifadeler yer aldı:
“Çocuğunuz yaz döneminde ekran karşısında olmaya; oyunlar oynayıp, videolar izlemeye alışmış olabilir. Bu durumda, çocuğunuzun akıllı cihazlarla olan bağını bir anda kesmeniz onun öfkelenmesine ve huysuz davranmasına neden olabilir. Ekran karşısında geçirilen zamanı kademeli olarak azaltmak için ona daha cazip seçenekler sunabilirsiniz. Birçok çocuk ailesiyle oyunlar oynamayı ya da zaman geçirmeyi ekran karşısında geçireceği zamandan daha kıymetli görmektedir. Okul ve ders çalışma saatlerini olumsuz etkileyebileceğinden çevrim içi topluluklara (WhatsApp grupları, DM grupları vb.) katılımlarını kademeli olarak azaltmaları konusunda çocuklarınıza bilgi vermelisiniz.“
Dijital dünyadan tamamen ayrılmak yerine kontrollü kullanım
Çalışmada ayrıca şu tavsiyeler yer aldı: “Cep telefonu ya da dijital dünya platformlarından tamamen ayrılış yerine birlikte belirleyeceğiniz bir zaman dilimi ve kotasında (günde bir saat, sadece hafta sonları gibi) çocuklarınızın bireysel gelişimine dönük kullanım programları yapabilirsiniz. Böylece çocuğunuz dijital dünyanın olumlu ve yararlı yönlerini de görebilir. Ekran karşısında geçirilen zamana eşlik edebilir ve okul için de hazırlık niteliğinde olabilecek uygulamalara ve oyunlara öncelik verebilirsiniz. Özellikle okul öncesi çağındaki çocukların eğitimi için; çeşitli yapboz, boyama etkinlikleri ile basit kavram öğretimleri uygulamaları bu noktada tercih edilebilir.“
Dijital dünyanın eğitsel olanaklarını birlikte keşfedin
Çocuklara akıllı cihazların sadece eğlence amaçlı olmadığının anlatılması tavsiyesinde bulunan SODİGEM, akıllı cihazların not defteri uygulamasında alınacaklar listesini kullanmanın, eğitimsel faaliyetler için gerekli web sitelerini (araştırma siteleri, çevrim içi kütüphane vb.) birlikte belirlemenin, dijital dünyanın olumlu yönlerini vurgulamada etkili olduğunun altını çizdi. Çalışmada, “Çocukların genellikle eğlence içerikli videolara erişim sağladıkları Youtube üzerinde istedikleri derslere ve konulara ait fazlasıyla eğitsel içerik bulabileceklerini de onlara öğretebilir ve beraber inceleyebilirsiniz.” ifadelerine yer verildi.
Yüz yüze sosyalleşme olanakları sağlayın
Ailelere çocuklarının sosyalleşmeleri için olanak yaratmalarının önerildiği çalışmada, bu konuda ailelerin çocuklarını teşvik etmelerin önemi vurgulandı. SODİGEM’in aileler için rehber niteliği taşıyan çalışmasında şu cümlelere yer verildi:
“Çocuklarınız yaz tatili boyunca çevrim içi oyunlar ve sosyal ağ siteleri aracılığıyla çeşitli arkadaşlar edinmiş olabilirler. Fakat onları dijital ortamdan sonra gerçek hayatta da iletişimlerini geliştirebilmeleri için yeni aktivitelere ve yüz yüze arkadaşlıklara teşvik etmelisiniz. Çocuğunuzun sosyal medya yerine kişisel ilişkilerini geliştirebilmesi için imkânlar yaratmalısınız. Ekran karşısında bulunduğu süreçte onu özlediğinizi dile getirebilir ve zaman yönetiminden bahsedebilirsiniz. En çok zaman ayırdığı ve sevdiği uygulama (oyun, sohbet programı vb.) hangisiyse o uygulamaya ayırdığı zamanı azalttığından neler yapmak isteyeceği üzerine konuşabilirsiniz. Okul arkadaşlarıyla buluşmalara ayarlayabilir ve okul hayatını anımsamalarını sağlayabilirsiniz.”
İyi bir dijital rol model olun tavsiyesi
Çocuklarının akıllı cihazlardan uzaklaşıp okul için hazırlanmaya başlamasını isteyen ailelerin öncelikle bu davranışı kendilerinin göstermesi gerektiğinin vurgulandığı çalışmada, “Telefon ve bilgisayarınızı bırakıp, kitaplarınızı elinize aldığınızda çocuğunuzu da bu yönde motive etmiş olursunuz. Çocuğunuzun en çok gözlemlediği kişiler olarak, onlara iyi birer rol model olmalısınız. Katı sözler ve kurallar kısa zamanlı etki gösterirler, tatlı bir dil kullanarak ve empati kurduğunuzu hissettiğinizde çocuğunuzdan daha etkili dönüşler alabilirsiniz. Elinizde cep telefonu ile çocuğunuza “telefon ile oynama” demek çok da anlamlı olmayacaktır” denildi.
Okul yönetimi ve rehberlik servisi ile iş birliği yapın uyarısı
Okulun, cep telefonu ve diğer dijital araçlara dönük politikalarını öncelikle okul yönetiminden öğrenmenin faydalı olacağının ifade edildiği çalışmada, tüm çaba ve uyarılara rağmen çocuğun ekran başında bulunma süresinde azalma olmadığı, aynı zamanda bu durumun onun günlük yaşamını olumsuz etkilediğini düşünülüyorsa konuyla ilgili görüşmek için okulun rehber öğretmenine başvurulması gerektiği ifade edildi.
