Eskişehir’in Alpu ilçesi Bozan, Yeşildon ve Çardakbaşı mahallelerini kapsayan alanda Anadolu Üniversitesi bünyesinde hayata geçirilmesi planlanan Ulusal Raylı Sistemler Araştırma ve Test Merkezi (URAYSİM) projesi için tartışmalar devam ederken, CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer test merkezi projesini Meclis gündemine taşıdı. Çakırözer, URAYSİM’in Eskişehir’de yapılmasına karşı olmadıklarını söylerken, test yollarının neden değiştirilmesi gerektiğini 13 gerekçe ile açıkladı.

Çakırözer, test merkezinin verimli tarım arazileri yerine aynı bölgedeki kıraç arazilere kaydırılması çağrısı yaparak “Demiryolcu kenti Eskişehirimizde böyle bir projeye karşı değiliz. Ancak test merkezinin rayları Anadolu’nun buğday ambarı Alpu Ovamız üzerine kurulursa orada tarım bitecek. Hayvancılık bitecek. Bu hem Anayasaya, hem de orayı Büyük Ova yani ‘tarımsal sit alanı’ ilan eden Bakanlar Kurulu kararına aykırı” dedi.

VERİMLİ TOPRAKLARA DEĞİL, KIRAÇ ALANLARA YAPILSIN

CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Bakanlar Kurulu kararıyla koruma altına alınan ve Büyük Ova ilan edilen Alpu Ovası’na yapılması planlanan URAYSİM projesini Meclis gündemine taşıdı. TBMM’de söz alan Çakırözer “Test alanı için Bozan, Çardakbaşı ve Yeşildon köylerini içine alan binlerce dönümlük alana raylar döşenecek. Tarım ve hayvancılık bitecek. Eskişehir’de çiftçilerimiz ‘projeye karşı değiliz, proje verimli tarım arazilerimiz üzerine yapılmasın’ diyor. Demiryolcu kenti Eskişehir'imizde URAYSİM gibi bir projeye karşı değiliz. Ama bu raylar verimli tarım topraklarımız üzerine kurulmamalı” dedi.

REKTÖR ERDAL’A 13 MADDELİK MEKTUP

Çakırözer, milletvekillerini ve kamuoyunu proje hakkında bilgilendiren Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fuat Erdal’a da bir mektup göndererek, projenin yerinin neden değiştirilmesi gerektiğini 13 madde ile sıraladı. Çakırözer, “URAYSİM projesinin, şehrimiz ve ülkemiz açısından taşıyacağı stratejik önemin farkındayız. Ama bu projenin test yollarının birinci sınıf tarım arazisi statüsündeki verimli topraklar üzerine inşa edilmesi son derece sakıncalıdır. Planlanan faaliyet ile tarım arazilerinin tarım dışı kullanımı sağlanacak olup, Alpu Ovası’nın tarımsal bütünlüğü bozulacaktır. Bölge halkının öncelikle talebi de bu projenin iptal edilmesi değil, verimli tarım toprakları yerine, kıraç alanlara kaydırılarak hayata geçirilmesidir” mesajı verdi.

Rektör Erdal’a,  Anadolu Üniversitesi’nin  kendi inisiyatifiyle projenin yerini değiştirmesi çağrısında bulunan Çakırözer, “Şehrimizin gurur duyduğumuz bir Türkiye markası olan Anadolu Üniversitemizin, verimli topraklarına sahip çıkma çabasındaki üretken çiftçilerimizin ve Eskişehirlilerimizin haklı talepleri doğrultusunda, kendisinin bir karar alarak, verimli tarım arazilerinin yok edilmesini önleyeceğine yürekten inanıyorum” ifadelerini kullandı.

ALPU OVASI KORUMA ALTINDA

Çakırözer Rektör Erdal’a mektubunda şu gerekçeleri sıraladı:

  1. Alpu Ovası 12/12/2016 tarihinde alınan ve Resmi Gazete’de yayınlanan Bakanlar Kurulu kararıyla ‘tarımsal sit alanı’ ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Şu anda URAYSİM kapsamında kamulaştırma işlemine tabi tutulan alan Alpu Büyük Ovası içinde yer almaktadır.
  2. Anayasamızın ‘Tarım, hayvancılık ve bu üretim dallarında çalışanların korunması başlıklı 45. Maddesinde devletin tarım arazileri ile çayır ve meraların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önleyeceği’ hükmü yer almaktadır. Projenin verimli tarım arazileri üzerinde yapılması Anayasaya aykırıdır.
  3. Proje hazırlanırken, 5403 sayılı Toprak Koruma ve arazi Kullanımı Kanunu ve Tarım arazilerinin korunması, kullanılması ve planlanmasına ilişkin yönetmeliğin , ‘Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kulanımı’ , ‘Tarımsal Potansiyeli Yüksek Büyük Ovaların Korunması’ gibi hükümlerine uyulmadan kamulaştırma işlemi başlatılması mevzuata aykırıdır.

SULAMA KANALLARI RAY ALTINDA KALACAK

  1. Projenin yapılması planlanan tarlalar 3083 Sayılı Kanunu’na tabii Tarım Reformu Uygulama alanı ilan edilmiş, arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme projeleri gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda tarla içi yollar yapılmış, sulama şebekesi kapalı boru sulama sistemine dönüştürülmüştür. Bu sayede yağmurlama ve damla sulama yöntemleriyle tarlalar sulanabilir hale gelmiştir. İl Tarım Müdürlüğü’nün 2017 tarihli bir yazısına göre, bu toplulaştırma projesine yaklaşık 6 milyon lira, kapalı sistem sulama projesine de 2 milyon lira kaynak harcanarak tamamlanmıştır. Bu sayededir ki o topraklarımızda arpa, buğday, yonca, pancar, mısır yanı sıra domates ve patates ekimi yapılmaktadır. Çiftçilerimiz yılda iki kez mahsul ekmekte ve tonlarca ürün elde etmektedir. Oysa şimdi, test yolları bu tarlalar üzerinden geçirildiğinde toplulaştırma alanları, sulama sistemi ve su kuyuları bu rayların altında kalacaktır.

ÖRNEK YARGI KARARLARI VAR

  1. Alpu Büyük Ovası’na yapılmak istenen tarım dışı projeler bugüne kadar yargı kararları

ile iptal edilmiştir. Enerji Bakanlığı tarafından yapılmak istenen kömürlü termik santral projesine ilişkin Büyükşehir Belediyemiz ve ilçe belediyelerimiz ile sivil toplum kuruluşlarının başvurusuyla başlayan ve kısa süre önce sonuçlanan yargı sürecinde de, mahkemeler ‘Projenin Alpu Büyük Ovasının tarımsal bütünlüğünü bozacağından 2016 tarihli Bakanlar Kurulu kararına ve kamu yararına aykırı olduğuna’ hükmettiler.

  1. Projenin test merkezinin hayata geçirileceği yani rayların döşeneceği Alpu’nun Bozan,

Çardakbaşı, Yeşildon mahallerinde yaşayan köylülerimiz bu projeye karşı olmadıklarını ancak 1. sınıf tarım arazilerini yok edeceği düşüncesiyle bu rayların yerinin değiştirilmesi hususundaki görüşlerini de aradan geçen süre içinde birçok kamu kurumuyla paylaşmışlardır.

700 DÖNÜM DEĞİL 3600 HEKTAR ETKİLENECEK

  1. Yine bölge halkının üzerinde titizlikle durduğu bir başka mesele, döşenecek raylardan oluşan test merkezinin tarlaları pek çok parçaya bölecek olmasıdır. Projedeki ray hatları çiftçilerin tarlalarını, meralarını tarla içi yollarını, yeraltına döşeli borulu sulama kanallarını irtibatı kopartarak kesecektir. İrtibatı kopan tarlalar susuz kalacak, büyük verim kaybı yaşanacaktır. Mera ve tarlalarına ulaşmak için köylüler fazladan enerji ve zaman kaybına uğrayacaktır.
  2. URAYSİM projesi kapsamında kamulaştırılacak alanın 770 dönüm olacağı ifade edilmektedir. Oysa kamulaştırma sahası Alpu Bozan, Çardakbaşı, Yeşildon ve merkez mahallelerinde toplam 1,965,494 metrekare alandan (yaklaşık 2 bin dönüm) oluşmaktadır. Dış ray hattı ile yaklaşık 3600 hektar büyüklüğünde bir tarım alanını çevreleyen ve içinde de farklı aralıklarla geçiş yapan raylar arasında kalan tarlalarda tarım yapılması mümkün olmayacaktır

HAYVANCILIK YÜZDE 60 AZALACAK

  1. Ray hatları, verimli tarım arazilerinin yanı sıra mera alanlarını da yok edecek ve bölgedeki hayvancılığı bitme noktasına getirecektir. Eskişehir İl Tarım Müdürlüğüverilerine göre,  URAYSİM projesinin hayata geçirilmesi planlanan Bozan, Yeşildon ve Çardakbaşı mahallelerimizde 12 bin 225 büyükbaş ve 45 bin 327 küçükbaş olmak üzere yaklaşık 60 bin hayvan beslenmektedir. Bölgede yapılan hayvancılığın yüzde 60’ı bu üç mahallede gerçekleşmekte.
  2. Ayrıca proje kapsamında kamulaştırma yapılarak ray döşenecek alan, Eskişehir ili

1/100000 ölçekli Çevre Düzeni planında Tarım Niteliği Korunacak alan ve mera alanı

olması özelliğinin yanı sıra, DSİ sulama alanı sınırına, doğalgaz boru hattına, sanayi

alanına, mevcut kentsel yerleşime, Porsuk taşkın alan sınırına ve SİT alanına isabet

etmektedir.

  1.  Eskişehir il Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğümüzün, 27.02.2017 tarihinde Alpu Kaymakamlığına gönderdiği bir yazıda ray döşenecek mahallelerin başında gelen Bozan’da yürütülen sulama projeleri hakkında bilgi verilirken, “Bu alan için tarım dışı kullanım talebi olmadığı’ özellikle vurgulanmıştır. Yani proje kararı alınırken, Tarım İl Müdürlüğünden tarım dışı kullanım izni dahi alınmamış gözükmektedir.

PROJE İLE KAMULAŞTIRMA ALANLARI FARKLI

  1. Alpu’da URAYSİM test yolları kapsamında kamulaştırma kararı alınan alan ile 2011K120210 yatırım program numaralı URAYSİM proje alanının aynı olup olmadığı belirsizdir. Proje raylı sistemler araştırma merkezinin idari yapı ve binaları ile test yollarının inşasını kapsamaktadır. Ancak projede inşası öngörülen test yolunun bulunduğu alan ile bugün Alpu Ovasında test yolu yapmak için kamulaştırma çalışması yürütülen alan farklıdır. 2011K120210 numaralı URAYSİM projesinin, kamulaştırma kararı alınan alanları kapsayıp kapsamadığı öncelikle tespit edilmelidir. Bu yapılmadan hareket edilmesi kamu yararına aykırı sonuçlar doğurabilir.
  2. Büyükşehir Belediyemizden edindiğimiz bilgilere göre, proje alanının yerinin değiştirilmesi, test güzergahının planlanan alandan farklı bir alanda kamulaştırılma işlemi yapıldığı ortadayken, kamulaştırma işleminin yapıldığı yeni test güzergahına ilişkin kurum görüşlerinin alınmamış durumdadır. Bu konunun da aydınlatılmasına ihtiyaç vardır.