Anadolu Üniversitesi ve Eskişehir Teknik Üniversitesi akademisyenleri tarafından yürütülen, İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Başkanlığı (AFAD) Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) kapsamında desteklenen “Özel Gereksinimli Bireyler Depreme Hazır Mı? Türkiye İçin Bir Durum ve Gereksinim Tespit Çalışması” başlıklı proje, başarıyla tamamlandı.
Anadolu Üniversitesi akademisyenleri Prof. Dr. Onur Kurt, Arş. Gör. Dr. Erkan Kurnaz ve Arş. Gör. Tezcan Çavuşoğlu ile Eskişehir Teknik Üniversitesi akademisyeni Dr. Öğr. Üyesi Muammer Tün’den oluşan araştırma ekibi tarafından bir yıl içerisinde tamamlanan proje, Türkiye’de özel gereksinimli bireyler, aileleri ve bakım verenlerinin deprem deneyimlerini ve gereksinimlerine ilişkin tamamlanmış en kapsamlı proje olma özelliğini taşıyor.

“Özel gereksinimli bireylerin zarar görme ihtimali çok fazla”
Projenin yürütücüsü Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Onur Kurt, özel gereksinimli bireylerin toplumun önemli bir bölümünü oluşturduğunu belirtirken istatistikler afet ve acil durum hallerinde, özel gereksinimli bireylerin zarar görme ihtimalinin toplumun diğer bireylerine kıyasla çok daha fazla olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Kurt projeye dair şu açıklamalarda bulundu:
“Araştırmamızı planlamadan önce farklı ülkelerdeki özel gereksinimli bireylerin afetlerden nasıl etkilendiğini, afet deneyimlerinin neler olduğunu inceledik. Uluslararası literatürde bu konuda bilimsel nitelikli veriye dayalı bulgulardan oluşan bir birikime rastlayamadık. Konuyu ülkemiz açısından değerlendirmek istediğimizde de yeterli bir bilgiye ulaşamadık. Bunun üzerine bu araştırmayı planladık. Araştırmamız Afet ve Acil Durum Başkanlığı (AFAD) Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) tarafından desteklenmeye değer bulundu. Araştırma ekibimizle birlikte birebir görüşmeler ve anket uygulamaları gerçekleştirdik. Araştırmamızın sonucunda, öze gereksinimli bireylerin, ailelerinin ve bakım verenlerinin deprem öncesinde, deprem anı ve sonrasında ne yapacaklarını bilmedikleri, dolayısıyla bu yönde desteğe gereksinimleri olduğunu belirledik. Araştırmamızın sonuçlarının, bu konuda farkındalık yaratacağını ve farklı araştırmacılara da ışık tutacağını umuyoruz.”

“Proje ile özel gereksinimli bireylerin deprem anında ne tür sorunlar yaşadıklarına ilişkin bilgiler elde ettik”
Projenin araştırmacılarından Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü öğretim elemanlarından Arş. Gör. Dr. Erkan Kurnaz ise özel gereksinimli bireylerin yetersizlikleri nedeniyle toplumun en kolay incinebilir grubunu oluşturduğunun altını çizerken, afet ve acil durum anlarında bu incinebilirlik durumunun daha da arttığını aktardı. Arş. Gör. Dr. Kurnaz sözlerine şu şekilde devam etti: “Bildiğiniz üzere ülkemiz bir deprem kuşağında yer alıyor ve hemen hemen her bölgede farklı şiddetlerde depremlere rastlanabiliyor. Biz de özel gereksinimli bireylerin deprem deneyimlerini ve gereksinimlerini incelemek istedik. Ancak bu doğrultuda yaptığımız taramalarda, çok sınırlı düzeyde yeterli ve nitelikli bilgiye ulaşabildik. Bu eksiklik ise araştırma projemizin ortaya çıkmasını sağladı. Araştırmanın bulgularında, özel gereksinimli bireylerin deprem öncesi, sırası ve sonrasında ne tür sorunlar yaşadıkları/yaşabileceklerine ilişkin kapsamlı bilgiler elde ettik. Bu bilgilerin özel gereksinimli bireylerle çalışan araştırmacılar ve kurumlar için farklı çalışmalara ışık tutacağını umuyoruz.

“Deprem toplumdaki tüm bireyler için büyük bir risk kaynağı”
Proje araştırmacısı Anadolu Üniversitesi İşitme Engelli Çocuklar Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (İÇEM) öğretim elemanı Arş. Gör. Tezcan Çavuşoğlu ise projeyle ilgili şunları söyledi: “Deprem, tıpkı diğer tüm doğal afetler gibi toplumdaki tüm bireyler için büyük bir risk kaynağı. Bu risk özel gereksinimli bireyler için çoğu zaman daha da şiddetlenmekte. Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de özellikle özel gereksinimli bireyler açısından depremin anlaşılması büyük bir gereklilik. Öte yandan bu risklerin anlaşılması ve uygun önlemlerin alınması özel gereksinimli bireylerin yılmazlıklarının artırılması için oldukça önem taşıyor.”
“Özel Gereksinimli Bireyler Depreme Hazır Mı? Türkiye İçin Bir Durum ve Gereksinim Tespit Çalışması” başlıklı proje ile Türkiye’de özel gereksinimli bireylerin deprem açısından risklerini ortaya koymanın yanı sıra yapıcı ve gerçekçi önlemlerin neler olabileceğini de vurgulanması amaçlanıyor. Projenin gelecek çalışmalara öncü olarak Türkiye’de özel gereksinimli bireylerin deprem ve diğer tüm doğal afetler açısından desteklenmeleri açısından gerekli adımların atılmasına olanak tanıması planlanıyor.