Milyonlarca işçiyi yakından ilgilendiren fazla mesai kararı geçtiğimiz günlerde Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nden çıktı. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçinin bu iddiasını ispatla yükümlü olduğuna dikkat çeken Yüksek Mahkeme, işçinin imzasını taşıyan bordronun, sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil olduğuna dikkat çekti.
Özel bir inşaat şirketinde çalışan usta, kıdem ve ihbar tazminatı ödenerek işten çıkarıldı. İş Mahkemesi’nin yolunu tutan mağdur işçi, haftanın 7 günü, millî bayram ve genel tatillerde dahil çalıştığını, her gün saat 06.00’da işveren tarafından temin edilen servis araçlarıyla alınıp şantiye alanına götürüldüğünü, saat 07.00’de işe başladığını belirtti. Ara dinlenmenin 30 dakika olduğunu, çalışmasının akşam 19.30 veya 20.00’ye kadar devam ettiğini, fazla çalışmalarının karşılığının ödenmediğini, çalıştığı sürece bütün resmî tatillerde, bayramlarda çalıştığını, ancak karşılığının ödenmediğini ileri sürdü. Fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ve asgari geçim indirimi alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etti. Mahkemede savunma yapan şirket avukatı ise dava konusu alacakların zaman aşımına uğradığını, davacıya kıdem ve ihbar tazminatının tam olarak ödendiğini, yolda geçen sürenin çalışma süresinden sayılamayacağını, davacı ile aylık 270 saat çalışma üzerinden sözleşme imzalandığını, davacının ücret bordrolarını ihtirazî kayıt koymadan imzaladığını belirterek, davanın reddini talep etti. Mahkeme, davanın kısmen kabulüne hükmetti.
Kararı davacı işçi temyiz edince devreye Yargıtay 22. Hukuk Dairesi girdi. Taraflara tebliğ edilen kararda; milyonlarca işçiyi ilgilendiren emsal nitelikte ifadeler yer aldı. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçinin bu iddiasını ispatla yükümlü olduğunun vurgulandığı kararda şu ifadelere yer verildi:
"Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazî kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazî kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır."
Somut olayda, imzanın davacıya ait olup olmadığı belirlenmeksizin yazılı şekilde verilen karar hatalı olup, bozmayı gerektirdiği kararda şu cümleler de yer aldı:
“Davacı dava dilekçesinde işverence aralarında kararlaştırılan ücretin ödendiğini, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının ödenmediğini, işveren tarafından düzenlenen maaş bordrolarında ücretin bir kısmının fazla mesai olarak gösterildiğini iddia etmiştir. Dosyaya sunulu bordroda sondajlama usulü yapılan incelemeye göre davacı işçiye aylık brüt ücretin 1/10’una tekabül eden kısmının fazla mesai olarak ödendiği tespit edilmiştir. Bu itibarla, davacının imza inkarına ilişkin yukarıda yapılan açıklamalarla birlikte davacının bordrolarda gösterilen ücretin hatalı olduğuna dair iddiasının değerlendirilerek davacının fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil çalışmaları hakkında bir karar vermek gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir."
Konuyla ilgili çalışanların çok dikkat etmesi gerektiğini belirten Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, “Fazla mesai konusu Türkiye’de çalışanları ilgilendiren çok önemli detaydır. Çünkü işçi ve işveren arasındaki en çok yaşanan uyuşmazlıklardan bir tanesidir. İşçi işten ayrıldığında benim fazla mesailerim sosyal güvenlik kurumuna tam olarak bildirilmedi diye dava açabiliyor. Bu konuda ilginç kararlar ortaya çıkabiliyor. Yargı örnek teşkil edebilecek bir karara imza attı. Kararda şu yer alıyor. Çalışanın ücret bordrosuna atacağı imza, o konuda kendisini bağlar. Fazla çalıştığı halde ücret bordrosunda bu görünmüyor veya az görünüyorsa imza atarken şerh düşebilir. Bunu yapmaz ise şayet, ileride dava açtığında haksız duruma düşebilir. Eğer şerh düşmüş ise, bu konuda davayı kazanabiliyor” dedi.
Çalışanlar tarafından fazla mesai veya diğer hakların aranmasının Türkiye’de hayatın olağan akışına ters düştüğünü belirten Erdursun, “Çünkü çalışanlar işini kaybetmemek için, fazla mesaisi gösterilmese de, bir kısmı elden verilse de çok fazla sesini çıkartamıyor. Önüne konan maaş bordrosunu imzalıyor. Daha sonra işten ayrıldıktan sonra dava yoluna gitmeye çalışıyor. Bu sebeple, mahkeme kararları çalışanların daha uyanık olması gerektiğini vurgulamış oluyor. Çalışanlar fazla mesai, ücret gibi diğer haklarına çok dikkat etmesi gerekiyor. Yani işveren ve işçinin maaş bordrosunu okuyup imzalaması gerekiyor. Her iki taraf da haklı olduğu durumda haksız duruma düşebilir” şeklinde uyarıda bulundu.
(Abdullah Çibir /İHA)
