20. Yüzyıl başlarında ekonomik ve sosyal açıdan ciddi gelişmeler yaşanan ve bu nedenle kültürel yapının gün geçtikçe canlandığı Eskişehir’de yerel bir gazetenin yayınlanması için gerekli koşullar oluşmuştur.
Zeytûn- Zâde Sadık Efendi bu ihtiyacı karşılamak için İstanbul'dan Burhanettin Vahap Efendi adında bir gazeteciyi Eskişehir'e getirdi. Gerekli tüm masrafları karşıladı ve 22 Mart 1908'de kentin ilk gaze-tesi "Nimet" adıyla yayınlanmaya başladı. Sadık Efendi gazetenin yönetimine girmedi. Gazetenin sahip ve başyazarlığını Burhanettin Efendi, sorumlu müdürlüğünü Hafız Efendi üstlendi. Gazete haftada 3 gün çıkıyordu, yönetim yeri " Taşbaşı No: 10' daydı. Ticaret Matbaası'nda 48 x 33 öl-çülerinde dört sayfa olarak basılıyordu. Satış fiyatı 10 paraydı.
"Eskişehir" gazetesi çıkarıldı
Osmanlı Devleti'nde uzun bir istibdat dönemin den sonra meşrutiyetin 23 Temmuz 1908'de ikinci kez ilan edilmesi ve sansürün kaldırılması basın hayatını canlandırdı. Toplumdaki siyasallaşma, gerek İstanbul'da gerek taşrada iktidar ve muhalefet mücadelesini arttırdı. Nitekim 12 Temmuz 1910'da imtiyaz sahipleri dava vekili Takiyyüddin, sorumlu müdür Mestan İsmail'in olduğu "Eskişehir" adlı gazete çıkarıldı. İdarehanesi Hasan Bey ve Şürekası Matbaası idi. Cuma ve Salı günleri yayınlandı. 10 paradan satılacağı belirlendi. Toplam 51 sayı yayınlandıktan sonra gazetenin yayınına son verilerek yeni bir oluşuma gidildi.
Hakikat gazetesi açıldı
Eskişehir Gazetesi'ni çıkaran kadro 7 Şubat 1911'de "Anadolu Sesleri" alt başlığıyla "Hakikat" gazetesini yayınlamaya başladı. Gazetenin imtiyaz sahipliği Mestan İsmail, sorumlu müdürlüğünü Dava Vekili Takıyüddin yaptı. İdarehanesi, Hasan bey ve Şukerası matbaası idi. Nüshası 10 paradan satılacaktı.
Metanet gazetesi
Eskişehir'de Zeytûnzâdelerin çabalarıyla yayınlanan bir başka gazetede "Metanet" tir. İlk sayısı 3 Mart 1912' de yayınlanan gazetenin başyazarı Burhanettin ve sorumlu müdürü Hafiz Nasip efendilerdir. Bu gazete de aynı yerde yönetiliyor ve Ticaret Matbaası'nda 51 x 36 ölçülerde dört sayfa olarak basılıyordu. Haftada üç gün yayınlanmışsa da; satış fiyatı yine 10 paraydı.
Kurultay
İdris Vehbi'nin sahibi olduğu, Hamdi Bey'in ise sorumlu müdür görevini üstlendiği "Kurultay" gazetesi 9 Haziran 1915 tarihinde Eskişehir basın hayatındaki yerini almıştır.
Karacahisar
Gazete, 1915 tarihinde haftalık olarak yayımlanmaya başlanmıştır.
"Azim ve Emel" Gazetesi "Azim ve Emel" adıyla 4 Ocak 1916'da haftalık yayınlamaya başlayan gazetenin sahibi Kenan Turgut, sorumlu müdürü ise H.Sami'dir.
"Nevzat" Gazetesi
Katırcızâde Sami'nin sahibi ve sorumlu müdürü olduğu "Nevzat" gazetesi, 1917 yılında haftada bir kez olarak yayımlanmaya başlamıştır.
"Ahrar" Gazetesi
2 Eylül 1919 tarihinde "Ahrar" adıyla yayın hayatına başlayan gazetenin sahibi Mehmet Fahrettin Gökyay, sorumlu müdürü ise Ömer Avni'dir.
"Millet" Gazetesi
Gazete sahibi Meclis İdare Başkatibi Kamil Bey olan ve sorumlu müdür görevini Necip ve Zühtü Beylerin yürüttüğü "Millet" gazetesi haftada iki kez basılmak üzere 14 Kasım 1919'da yayın hayatına girmiştir.
"İstiklal" Gazetesi
21 Temmuz 1920'de Hasan Basri'nin sorumlu müdürü olduğu "İstiklal" gazetesi haftada iki defa olarak yayımlanmaya başlamıştır.
"Resimli Eskişehir" gazetesi "Resimli Eskişehir" adı ile 4 Haziran 1920'de yayına başlayan gazete haftada bir çıkmıştır.
"Yeni Dünya" gazetesi
Arif Oruç'un sahibi, Mustafa Nuri'nin sorumlu müdürü olduğu "Yeni Dünya" gazetesi yayın hayatına 30 Ağustos 1920'de başlamıştır.
kaynak: ETO 130 Yıl Belgelerle Eskişehir kitabı
