Eskişehir'in İnönü ilçesinde bulunan Martlı Suyu, aradan geçen bin 500 yıla rağmen akmaya devam ediyor. 
Milattan sonra 500'lü yıllarda İnönü ilçesi, yapılan bir kiliseden dolayı Bazilika olarak adlandırılmış. Bu sırada Bazilika'nın tekfuru Yuhanman, Kuz Dağı'nda yapılan avlara katılıyordu. Burada bulunan bir su kaynağını keşfeden tekfur, suyun çıkış noktasına bir mahzen yaptırdı. Daha sonra suyu toprak künkler ile İnönü Kalesi'ne kadar ulaştıran Yuhanman, bir tören düzenledi. Törende ise kızı Marthaya'nın ismini suya verdi. Dilden dile gelen Marthaya Suyu, Martlı Suyu olarak kaldı. Suyun çıkış noktasına İnönü Belediyesi tarafından yeni bir depo yapılırken, ilçenin bir çok noktasına da suyun ulaşması sağlandı. Yuhanman tarafından yapılan mahzenin üzerindeki yazılar ise aradan geçen bin 500 yıla yenik düşerek, okunamaz hale geldi.
İnönü'nün isminin eskiden Bazilika olduğunu ve tekfur Yuhanman tarafından yönetildiğini anlatan İnönülü tarihçi Cahit Kardeş, suyun nasıl bulunduğunu anlattı. O dönemler kaleye kadar suyun ulaştırıldığından bahseden Kardeş, "Şu anda İnönü'nün en yüksek dağı olan Kuz Dağındayız. Bizans İmparatorluğu zamanında İnönü'nün ismi kasnak kubbeli kilise anlamına gelen Bazlika, tekfurunun ismi ise Yuhanman'mış. Bu tekfurlar eski Bazilika'da yani eski İnönü'de hüküm sürmüşler. Yaşadıkları sürece Kuz Dağı'nın ormanlık mevkiini av ve piknik alanı olarak kullanmışlar. O sıralarda içimi çok güzel, kaliteli ve çevrede emsali bulunmayan Martlı Suyu'nun kaynağını keşfetmişler. Kaynağın çıkış yerine bir muhafaza yapmışlar. Kemerin ön tarafına tarih ve yazılar yazılmış galiba ama aradan geçen bin 500 yılın ardından bunlar okunamaz hale gelmiş. Herhalde yaptıranın ismi olsa gerek. Daha sonra bu suyu toprak künklerle İnönü Kalesi'ne indirmişler. İnönü Kalesi de tahminen Bizans İmparatoru Justinianus zamanında yaptırılmış. Zaten kale önüne yapılan kilise yani bazilikadan dolayı İnönü, Bazilika ismiyle anılmış" dedi.

"Debisini ve kalitesini kaybetmeden akmaktadır"
Suyun isminin nereden geldiğini de açıklayan Kardeş, "Suyun kaleye ulaşmasının ardından orada bir ayin düzenlenmiş. Ayinde tekfur güzel kızı Marthaya'nın ismini suya vermiş. Suyun adı o zamanlar Marthaya Suyu olarak adlandırılmış. Daha sonra Türkler buraya 1075'li yıllarda gelip yerleşince, Türk diline daha kolay uyan Martlı Suyu ismi verilmiştir. Aşağı yukarı bin 400-bin 500 yıldır bu su buradan debisini ve kalitesini kaybetmeden akmaktadır. İnönü Belediyesi tarafından yapılan çeşmelerden de halka ulaştırılır. Çıkış noktasında yapılan mahzenin üst tarafından alınan su, sonradan yapılan temiz depoya aktarılmış. Şimdi buradan künkler ile İnönü'ye ulaştırılıyor" diye konuştu.