Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinde yer alan Pessinus Antik Kenti, cevaplanmamış pek çok soruyu bünyesinde barındırıyor.
Sivrihisar’ın 13 kilometre güneydoğusunda Ballıhisar Mahallesinde yer alan Pessinus’un, mitolojik kaynaklarda milattan önce 8. yüzyılda Phrygia Kralı Midas tarafından, Kybele kültünün kutsal kenti olarak kurulduğuna inanılıyor. Pessinus Antik Kentinde, Belçika Gent Üniversitesi tarafından başlatılan kazılar, daha sonra Avusturalya Melburne Üniversitesi tarafından yürütüldü. Ortaya çıkarılan eserlerin bir kısmı kazı evi bahçesindeki açık hava müzesinde sergileniyor. Diğer önemli eserler ise Eskişehir Arkeoloji Müzesinde ziyaretçilerin dikkatine sunulmakta. 40 yılı aşkın süredir yapılan kazılara rağmen pek çok soru işaretini barındıran Pessinus’ta Kybele’nin kutsal alanı henüz keşfedilemedi.
“Diğer antik kentlerden daha farklı olarak onu özel kılan bazı statüler var”
Pessinus Antik Kentinde 2010-2012 yıllarında kazı başkan yardımcılığı yapan Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. R. Eser Kortanoğlu, bu bölgenin diğer antik kentlerden farklı oldu olduğunu dile getirdi. Kortanoğlu, “Bu kazı, 1960’lı yıllarda Belçikalı bir ekip tarafından başlatıldı. Diğer antik kentlerden daha farklı, onu özel kılan bazı sahip olduğu statüler var. Kibele, ana tanrıça tapınımına adanmış bir tapınak kent. Anadolu’nun en eski, en kadim, en özel ana tanrıçası Kibele. Bu bağlamda ona adanmış bir kent ve özellikle Roma İmparatorluğu bu kentin ve tanrıçayı sembolize eden o göktaşının Roma İmparatorluğu ile ilişkisi kenti çok özel bir noktaya taşıyor. Mythos anlatımlarında, MÖ. 8. yüzyılda Kral Midas tarafından kurulduğu düşünülüyor. Fakat Belçika kazıları esnasında MÖ. 1500-1400 arasına tarihlendirilen keramik kontekst bulunduğu için bir bronz çağ yerleşmesi söyleyebiliriz. Çok eskiye giden arkeolojik kalıntılar mevcut” dedi.
“Romalılar Anadolu’ya göktaşını almak için heyet yolluyor”
M.Ö. 264-146 yıllarında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşen Kartaca Savaşlarının buradan götürülen göktaşı sonrasında sona erdiğine inanıldığını aktaran Kortanoğlu, “Kartaca Savaşları esnasında Romalı kâhin rahipler, Pesinus’taki anatanrıçayı simgeleyen göktaşının Roma’ya götürülmedikçe bu savaşların kazanılmayacağını düşünüyorlar. Romalılar Anadolu’ya bu göktaşını almak için bir heyet yolluyorlar. Bu taş kendilerine teslim ediliyor ve bu göktaşı Roma’ya götürülüyor. Paletinus Tepesinde Magna Mater adıyla ana tanrıça için bir tapınak yapılıyor ve her sene burada dinsel şenlikler ve bayramlar düzenleniyor. Bu taşın ardından da savaşın kazanılması Roma için özel bir anlam ifade ediyor. Son derece saygı duydukları özel bir kült objesi haline geliyor. Efsanevi Kral Midas’ın kurduğu düşünülmesinden sonra ikinci bir mitos oluşturulmuş oluyor. Ama başlı başına Pessinus’un kurulması önemli bir olay” şeklinde belirtti.
“Tapınağın bulunması Pessinus kazılarının birinci hedefidir”
Bu alanda kazıların devam ettirilmesi gerektiğini aktaran Doç. Dr. R. Eser Kortanoğlu, “Henüz bu tapınımın temel alanını bulabilmiş değiliz. Çünkü orada tapınak diye uzun süre batıya yönelik konumlandırıldığından dolayı Kibele tapınağı olduğu düşünülen anıtsal kütlenin, milattan sonra 1. yüzyılın ilk yarısında inşa edilen Roma İmparatorluğu kültüne ait bir tapınak olduğu ortaya çıktı. Pessinus kenti, Kubaba, Kybele, Magna Mater’in yani Anadolu ana tanrıçasının bu kent ona adanmış durumda. Dolayısıyla ona adanmış olan tapınağın ve kutsal alanın bulunması Pesinus kazılarının birinci hedefidir. Antik kalıntıların çoğu bugün köyün evlerinin altında kalmıştır. Fakat bu köy kaldırılmadıkça, arkeolojik ve bilimsel kazılar yapmanın pek olanağı yok. Dolayısıyla bu kadar eşsiz özellikler barındıran Pessinus’ta bir an önce bilimsel, niteliksel, efektif ve bilim insanlarının katılım gösterdiği yüksek bütçeli kazı araştırma ve restorasyon projelerinin yerine getirilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.