Şaşılık, özellikle çocuklar olmak üzere yetişkinleri de etkileyen bir göz rahatsızlığıdır. Tedavi edilmediği durumlarda, kişinin göz sağlığını olumsuz etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Ayrıca, estetik endişeler nedeniyle sosyal etkileşimlerini de olumsuz yönde etkileyebilir.
Göz Kayması Nedenleri
Şaşılığın kesin nedenleri belirlenemese de, bazı olası sebepleri vardır:
Gözler, dört rektus ve iki oblik kas olmak üzere toplam altı kas grubunun eşgüdümlü çalışmasıyla hareket eder. Genellikle şaşılık, bu kasların gücünün artışa geçmesi veya azalması sonucu bu uyumun bozulmasından kaynaklanır. Ayrıca, beyindeki kontrol merkezi üzerinde etkili olan bazı hastalıklar (hidrosefali, Down sendromu, serebral palsi gibi) da şaşılığa yol açabilir.
Çocukluk döneminde yüksek ateş, kaza sonucu travmalar veya gözde hipermetropi gibi kırma kusurları da göz kaymasına sebep olabilir. Özellikle ileri düzeyde hipermetropi, çocuğun görüşünü netleştirme çabası sonucu göz kaymasına yol açabilir.
Bir kadının hamilelik döneminde yaşadığı bazı hastalıklar, bebeğin şaşılık gelişimine neden olabilir. Erken doğum, bebeğin havale geçirmesi ya da doğum sonrası yaşanan travma da göz kaymasına yol açabilir.
Anatomik bozukluklar (nörolojik, işlevsel ya da kaslarda yaşanan anormallikler) ve gözle ilgili bazı hastalıklar (glokom, katarakt vb.) da yaygın şaşılık nedenleri arasındadır. Göz kayması ayrıca, yüksek tansiyon, diyabet ve göz içinde veya beyinde oluşan bazı tümörlerin de bir belirtisi olabilir (özellikle aniden ortaya çıkan şaşılık, bir tümörün varlığını gösterebilir ve detaylı bir inceleme gerektirebilir).
Tüm bu nedenlerin yanı sıra, şaşılığın genetik faktörlerle de ilişkili olduğu bilinmektedir. Şaşılığın kalıtsal olarak bir sonraki nesile geçme olasılığı yüksek olsa da, ailesinde şaşılık olan her çocukta şaşılık gelişmez.
Göz Kayması Teşhisi Nasıl Konur?
Şaşılık, belirli tekniklerle kolayca tespit edilebilen bir göz rahatsızlığıdır. Hastalar öncelikle standart bir göz muayenesinden geçerler. İlk aşamada, hastanın görme problemleri olup olmadığı incelenir, görme keskinliği ölçülür ve varsa göz numaraları belirlenir.
Hekim, hastanın sağlık geçmişini (ailede şaşılık olup olmadığı, göz kaymasının sıklığı vb.) inceleyip elde edilen bilgilere dayanarak, hasta üzerinde örtme ve/veya örtme açma testleri uygular. Prizmalar kullanarak şaşılığın derecesini belirler ve göz hareketlerini inceleyerek şaşılık tipini ve hastaya uygun en iyi tedavi yöntemini belirler.
Bebeklerde Göz Kayması Tedavisi Gecikirse Ne Olur?
Şaşılık durumunda, gözlerin farklı konumları nedeniyle beyne farklı iki görüntü gönderilir ve beyin, sağlıklı gözden gelen görüntüyü önceler. Bu durum, derinlik algısının kaybolmasına yol açar.
Öte yandan, beyin tarafından baskılanan gözde görüş azalması yaşanır ve bu durum göz tembelliğine neden olabilir. (Unutulmamalıdır ki, göz tembelliği tedavisi 7 yaşından önce yapılmalıdır.)
0-6 aylık bebeklerde tespit edilen içe doğru göz kaymaları, bebek en geç 12 aylıkken tedavi edilmelidir. Çünkü hafif göz kaymaları bile görme kaybına yol açabilir.
Dışa doğru göz kaymaları ise tedavi edilmezse kalıcı hale gelebilir. Özellikle prematüre veya düşük kilolu doğumlar daha büyük risk taşıdığından, gözle ilgili potansiyel sorunların erken dönemde ele alınması son derece önemlidir.
Göz Kayması Tedavi Yöntemleri
Göz kayması tedavisinin ana hedefleri, görme yeteneğini geliştirmek, binoküler görüşü sağlamak ve estetik kaygıları gidermektir. Tedavinin başarılı olmasını etkileyen çeşitli faktörler mevcuttur. Bu faktörler arasında hastanın yaşı (daha küçük yaşlarda tedaviye yanıt verme olasılığı daha yüksektir), gözlerde başka bir sağlık sorunu olup olmadığı, semptomların başlangıcından itibaren ne kadar süre geçtiği, genel sağlık durumu ve şaşılığın derecesi ve başlangıç zamanı bulunur.
Tedavi planı ve süresi, hastanın kapsamlı bir değerlendirmesinden sonra belirlenir. Eğer bulgular şaşılık ile birlikte bir kırma kusurunun var olduğunu gösteriyorsa (yani şaşılık kırma kusurundan kaynaklanıyorsa), hastanın uygun bir gözlük kullanması gerekebilir. Benzer şekilde, hastada göz tembelliği varsa, kapama tedavisi (doktorun önerdiği süre ve sıklıkta sağlıklı gözün kapatılması) kullanılabilir. Şaşılık ameliyatı, başka bir şaşılık tedavi seçeneğidir. Doktorlar, gerekli görülen durumlarda, hem bebeklerde hem de yetişkinlerde bu tedaviyi ilk seçenek olarak kullanabilir. Şaşılık ameliyatı sırasında, göz hareketlerini kontrol eden kaslara müdahale edilir.
