Haber Kaynağı: Manşet Gazetesi Emlakçılar Odası Başkanı Gazi Çelik Eskişehir Manşet’in sorularını yanıtladı. Gazi Çelik 32 yıllık meslek yaşantısında gördüğü en büyük krizin yaşandığını ifade ederek, “İnşaat sektörü durursa diğer sektörler de duruyor, işsiz artıyor, piyasa duruyor” dedi. Ekonomik krizin her sektörü etkilediği gibi kendilerini de etkilediğini vurgulayan Gazi Çelik; konut, arsa alma ve kiralama konusunda vatandaşları uyararak, vatandaşların gayrimenkul danışmanları, emlâkçıları ile çalışmalarını istedi. Ekonomik sıkıntılar sizin sektörü ne kadar etkiledi, esnafın sorunları nelerdir? Ekonomik sıkıntının çeşitli nedenleri var. Ekonomik sıkıntı halkın tüm kesimini etkiledi, ama en çok bizi çok etkiliyor. Küçük esnaf denilince, kendi parası ile alışveriş yapan, o para ile devlete vergi veren, KDV üreten, kalanı ile evine ekmek getiren esnaf anlaşılır, biz bunları temsil ediyoruz. 32 yıllık vergi mükellefiyim. En büyük krizi yaşıyoruz. İnsanlar evlerine ekmek götürmekte çok zorluk çekiyorlar. Gayrimenkul piyasasında arabuluculuk yapıyoruz. Bizim esnafımız, dükkân kirası veriyor, eleman parası, muhasebeci, çaycı parası veriyor. Evine ekmek götürmek için çalışıyor. Biliyorsunuz 15 yıldır inşaat sektörü ile büyüyen bir durumdayız. 550-600 işkoluna hitap eden sektör. İnşaat sektörü durursa, diğer sektörler de duruyor, işsiz artıyor, piyasa duruyor. Bu tuğlasından, ustasından, kumcusundan, çivi satandan, çam yapandan, elektrikçisine birçok sektörü ilgilendiriyor. Bu çarkı döndüremediğimizde de sektörde cansızlık oluyor, sıkıntı içindeler. Kapananlar oluyor, sorduğumuzda kirasını ödeyemediklerini, çalışanına parasını veremediklerini söylüyorlar. Birçok müteahhidimizin elinde arsası var, ama işe başlayamıyor. Üretiyorsun satamıyorsun, maliyetler yüzde 50 artmış. Göç almıyoruz, bence şehrin gelişmesi için göç almamız gerekiyor. Şu anda göç oranımız yüzde 5 civarlarında bu oranın en az yüzde 10’lara çıkması gerekiyor. Konut satışlarında azalma var mı? Geçen sene piyasa, Haziran ayı içinde yüzde 50 azaldı. Vatandaşların konut alma veya kredi ile ev alma şansları az. Banka faizleri geçen sene 0,98 idi, şimdi 2 ve 2'nin üzerinde. Uzun vadede borcu daha da çok arttırıyor. Bu rakam büyüdüğü için insanlar beklenti içinde. Faiz oranları düşer mi diye? Eskişehir'de kimler daha çok konut alıyor? Hayat devam ediyor. Ekonomik krizi kimisini batırıyor kimisinin ise işine yarıyor. Parası olanlar var. Bu kriz döneminden yararlanıyor. Kriz anları yatırım için en iyi dönem. Paranın gücü ile en iyi yatırımı yapabilirsiniz bu sektörümüz açısından. Son yıllarda Eskişehir'de yabancılar arasında en çok Suriyeliler konut alıyor. Araplar yüzde 1 seviyesinde. Bursa'da, Yalova’da çok yatırım yapıyorlar. Araplar yeşil yeri ve su olan yerleri tercih ediyorlar, Trabzon'u tercih ediyorlar. Şehrimizde 25 bin civarında Suriyeli var. Lokanta, emlak ofisi, kuaför dükkânı açabiliyorlar. Ticarete devam ediyorlar. Konut fiyatları ve kiralar nasıl? Normalde fiyatların artması lazım. Ancak satış olmadığı için aynı fiyatta satmak zorunda kalıyoruz. Alanlar için bu süreç kârlı. Öğrencilerin ev kiralamaları nasıl, sıkıntı var mı? Öğrencilerin ev bulma sıkıntısı yok. Eskiden olurdu, biz de kefil isterdik. Şimdi Eskişehirliler öğrencilere, biz de öğrencilere alıştık, artık rahatça ev verebiliyorlar. Kira bedelleri semtine ve evine göre değişiyor. Üniversiteye yakın yerleri tercih ediyorlar. Kiralık evlerde, yeni evlenen çiftlerde sıkıntı var. Yeni eve taşınmak istiyorlar, merkezi evleri tercih ediyorlar. Şehir merkezinde yeni binalar olmayınca sıkıntı oluyor. Kentsel dönüşümü Eskişehir kullanamadı. Eski binaların artık yıkılıp, yeniden yapılması gerekli. Eskişehirlilere konut alma ve kiralama konusunda uyarılarınız var mı? Teknolojinin hem faydası hem de zararı var. Hayal edemediğimiz dolandırıcılıklar var. Tavsiyem; alışveriş yapacaklarsa o semtteki gayrimenkul danışmanları ile yapsınlar. Sağlıklı alışveriş yapar, aldanmamış olur, daha kârlı çıkar. Arada bir aracı olursa kolay kolay dolandırılmaz. Üyelerimizin ofislerinde üye logoları var, internet üzerinden yapılan alışverişlerine çok dikkatli olsunlar, kapora göndermesinler. Alacağın konut, yola yakın mı, kuzey-güney cephesi mi çok önemli, okula yakın mı, alışveriş marketine yakın mı, yeşil alana yakın mı, bunlar çok önemli, fiyat anlamında da fark eder. Tapunun üzerinde haciz var mı, başka sıkıntı var mı bunlara dikkat edilmeli. Gayrimenkul danışmanları da bunlara dikkat ediyor. Ama dolandırıcılar inanın sahte tapu bile yapıyorlar, vatandaşa o konut ve arsaları satabiliyorlar. Danışmanları bile araştırmaları gerekiyor, gerekirse bizi arayıp sorabilirler. PORSUK PROJESİ PATLAYACAK! Eskişehir Porsuk Projesi’nden söz edelim biraz, bu proje kente neler katacak? Bu Eskişehir için çok önemli bir proje Eskişehir’i patlatacak bir proje diyebilirim, şu anda belediyeler de mecliste daha rahat çalışabileceğinden işler daha hızlı yürüyecektir diye düşünüyorum. Bu proje ile Eskişehir’e ekonomik anlamda büyük bir katkı sağlanacak, o bölge ticaret bakımından da çok geliştirecek, şu anda ticari anlamda atıl durumda olan bu yerler, insanların gezip alışveriş yapabileceği alanlara dönüşecek, ticaret hacmi artacak ve dışarıdan gelen insanların da alışveriş yapabileceği bir yer olacak. Köprübaşı’ndaki İş Bankası’ndan tabakhane köprüsüne kadar uzanan bir bölge burası, bu mesafedeki Porsuk’a bakan bütün alanların, ticaret yapılabilecek, alışveriş yapılabilecek, insanların gezebileceği, yeşile dokunabileceği yerlere dönüşecek. Bölgenin yenilenmesi ve kalkınması bakımından çok iyi olacak, şu anda plan aşamasından uygulama aşamasına geçildi, 3 belediyenin de birlikte çalışarak, başkanların tüm hünerlerini ortaya sermelerini bekliyoruz. Kent ve kent halkı için çok önemli bir proje, zamanlaması konusunda kesin bir bilgi yok ama 1 senede patlar diye düşünüyorum, bu proje ile bölge çok gelişecek. ARTIK HERKES EMLAKÇILIK YAPAMAYACAK Emlâkçıları yakından ilgilendiren bir konudan da söz edelim, Taşınmaz Ticareti Yetki Belgesi için son tarih nedir? Bizim odamıza bağlı 500 ticaret odasına bağlı 150 meslektaşımız var. Yetki belgeleri konusunda üyelerimi ve emlâkçı arkadaşlarımıza sesleniyorum. Bir kanun çıktı. Taşınmaz ticareti için yetki belgeleri alması gerekiyor. Odadan belge alanlar, 5 Haziran’dan önce vergi mükellefi olanlar, eğitim programlarından yetki belgesi alanlar, odaya üye olanlara devlet yetki verdi. Yetki belgeleri almayanların, var olan hakları da feshedilecek, yani hiç emlâkçılık yapmamış gibi olacaklar. Oda üyelerimiz Aralık ayının sonunda yani 2019 yılının sonuna kadar başvurmaları gerekiyor. Yaklaşık 1 yıldan beri bununla ilgili bilgilendirme yapıyoruz, bu belgeyi almayanlar ilanlarını internete bile giremeyecek, bundan sonra bu işe başlayacakların en az lise mezunu olması ve sabıka kayıtlarının bulunmaması gerekiyor, eski meslektaşlarımıza da belli kolaylıklar sağladık, ancak onların da tüm işlemlerini belirtilen tarihe kadar tamamlaması gerekiyor. Örnek olarak, eski meslektaşlarımızın vergi mükellefi olmaları, odaya kayıtlı olmaları ve odanın verdiği belgeleri almış olmaları gerekiyor, bu hakkı kazanabilmek için. Ticaret Bakanlığı’nın bu konu ile ilgili çalışmaları sürüyor, bazı değişiklikler bekliyoruz, mesleğimiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum, böylece mesleğimizi bir çıta yükseltmiş olacağız herkes emlâkçılık yapamayacak. Anılarımı yazmak isterim… Son olarak; 32 yıldır bu sektörün içindesiniz, birçok anınız olmuştur, bir tanesini anlatır mısınız? Anılarıma gelince... Özellikle yurtdışında çalışıp tatillerini Eskişehir’de geçirenler olur. 25 yıl önce Avrupa'dan, Belçika’dan Almanya’dan gelenlere komple binalar satıyorduk. Dışarıdan gelen Hollanda’dan gelen bir vatandaşa 7 katlı apartman satış anlaşması yaptık. Bu vatandaş aynı günlerde çocuğunu evlendirecekti. Kapora verdik müteahhide. Aradan 2 gün geçti müteahhit beni aradı, “Binamızda bir eklenti oldu, şu kadar daha para ilave istiyorum” dedi. Bahane buluyor. 'Gelin parayı alın' diyor, amacı vazgeçmek. Neyse ben vatandaşı aradım, konuyu söyledim, müteahhit ek para istiyor dedim. Vatandaş bu ek parayı kabul etti. Ama müteahhit 2-3 gün sonra yine ‘binaya ek şunu yaptık’ deyip ek para istiyor. Tekrar vatandaşı aradık, utanarak söyledim müteahhidin söylediklerini. Hatta ben vatandaşa ‘Bu binadan vazgeçelim’ dedim. Ama vatandaş vazgeçmedi ve nedenini şöyle anlattı: "Davet verdim ve bu davette ben Eskişehir'de 7 katlı bina aldım dedim. Şimdi ben bundan vazgeçemem' dedi ve binayı satın aldı.