Güvenlik soruşturması iptal davası, devlet memurluğuna atanacak kişilerin güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz çıkması nedeniyle atamalarının yapılmaması veya atamaları yapılmış olsa bile iptal edilmesi durumunda, bu kararın hukuka aykırı olduğunu iddia ederek idare mahkemesine açtıkları bir davadır. Bu davada, güvenlik soruşturmasının usulüne uygun yapılmadığı, objektif ve tarafsız olmadığı, hukuki dayanağının bulunmadığı, kişisel verilerin korunması ilkesine aykırı olduğu, kişinin hak ve özgürlüklerine müdahale edildiği gibi iddialar ileri sürülerek iptali davası açılabilir. Ayrıca, güvenlik soruşturması sonucu nedeniyle uğranılan zararların tazmin edilmesi için tam yargı davası da açılabilir. Yazımızda güvenlik soruşturması iptal davası sürecini tüm detaylarıyla açıklayacağız.
OLUMSUZ GÜVENLİK SORUŞTURMASI SONUCUNA KARŞI DAVA YOLU
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, kamu görevine atanacak veya görevde yükselme yapacak kişilerin güvenilirliğini değerlendirmek için yapılan bir işlemdir. Bu işlem sonucunda olumsuz bir değerlendirme alan kişiler, atama veya yükselme hakkından mahrum bırakılabilirler. Bu durumda, kişilerin idari yargıda dava açma hakları vardır.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması hakkında daha detaylı bilgi için “GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI NEDİR?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Güvenlik soruşturması neticesinde sonuçlanan atamama işlemi, idari bir işlem olduğu için, iptali için idare mahkemesine dava açılabilir. Dava açma süresi, işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür.
Dava dilekçesinde, işlemin hukuka aykırı olduğu, kişinin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formunda belirtilen kriterlere uygun olduğu, işlemin kişinin anayasal haklarını ihlal ettiği, işlemin gerekçesinin açık ve somut olmadığı, işlemin hukuki dayanağının bulunmadığı gibi hususlar ileri sürülebilir. Dava sonucunda, mahkeme işlemin iptaline veya onaylanmasına karar verebilir. İptal kararı verilmesi halinde, kişinin atama veya yükselme işlemi yapılmalıdır.Avukata soru sor hizmetimizden buraya tıklayarak faydalanabilirsiniz.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI NEDİR?
Güvenlik soruşturması iptal davası, kamu personeli olmak isteyen ve gerekli kriterleri sağlayan kişilerin prosedürleri sağlayıp başvurusu kabul edildikten sonra güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz gelmesi nedeniyle bu işlemin iptali için açılacak olan iptal davasıdır.
Güvenlik soruşturması raporu olumsuz geldiği için asli memurluğa atama işlemi gerçekleşmeyenler ya da memuriyet ile ilişiği kesilenler, kanuni süresi içinde iptal davası açabilirler. İptal davası, idare mahkemesinde açılmakta olup, dava açma süresi, işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür. Dava dilekçesinde, işlemin hukuka aykırı olduğu, kişinin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formunda belirtilen kriterlere uygun olduğu, işlemin kişinin anayasal haklarını ihlal ettiği, işlemin gerekçesinin açık ve somut olmadığı, işlemin hukuki dayanağının bulunmadığı gibi hususlar ileri sürülebilir. Dava sonucunda, mahkeme işlemin hukuka uygun olduğuna veya iptaline karar verebilir. İptal kararı verilmesi halinde, kişinin atama veya yükselme işlemi yapılmalıdır.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASINDA DAVALI KİMDİR?
Güvenlik soruşturması iptal davasında davalı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemini yapan idaredir. Bu idare, kişinin başvurduğu veya çalıştığı kurum olabileceği gibi, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapma yetkisine sahip olan başka bir kurum da olabilir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI DAVA AÇMA SÜRESİ NEDİR?
Güvenlik soruşturması iptal davası, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunun olumsuz sonuçlanması durumunda açılan idari davaya denir. Bu dava idare mahkemesine açılır. Güvenlik soruşturması iptal davası açmak için 60 günlük bir süre vardır. Bu süre, olumsuz kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI NASIL AÇILIR?
Güvenlik soruşturması sonucunun olumsuz sonuçlanması durumunda, kamu görevine atamama veya halihazırda var olan atama onayını iptal etme gibi işlemler bulunmaktadır. Bu işlemler idari işlem niteliğinde olduğundan idari yargıda iptal davası açılabilir. Bu işlemlere karşı dava açılırken dava dilekçesinde 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda belirtilen şekil ve esaslara mutlaka riayet edilmelidir. Usulüne uygun hazırlanmış dilekçe ile işlemi yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinde dava açılır.
İdari yargıda açılan davalarda yazılı yargılama usulü uygulanır. Dolayısıyla hak kaybına uğramamak için dilekçelerin titizlikle hazırlanması gerekmektedir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Güvenlik soruşturması iptal davası, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunun olumsuz çıkması nedeniyle atamanın iptaline veya memuriyetle ilişiğin kesilmesine yönelik kararın hukuka aykırı olduğunu iddia ederek idare mahkemesine açılan bir davadır. Bu davada, görevli mahkeme idare mahkemesidir. Farklı bir mahkemeye başvurulması halinde, görevsizlik kararı verilecektir. Yetkili mahkeme ise, işlemi yapan idarenin bağlı olduğu yer idare mahkemesidir.
İdari yargıda göreve ve yetki konuları kamu düzenine ilişkin olduğundan yetkili ve görevli mahkemede davanın açılması çok önemlidir. Aksi halde dava süreci uzayabilecektir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI SÜRECİ NASIL İŞLER?
Güvenlik soruşturması iptal davası, idare mahkemelerinde açılan bir idari davadır. Bu dava, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin, bu raporun iptali için başvurdukları bir yargı yoludur. Bu dava, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre yürütülür.
Güvenlik soruşturması iptal davasında, dava açma süresi, dava konusu işlemin tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür. Bu süre içinde dava açılmazsa, dava hakkı düşer. Bu nedenle, güvenlik soruşturması olumsuz raporu alan kişilerin, bu rapora karşı zamanında ve doğru mahkemeye başvurmaları önemlidir.
Güvenlik soruşturması iptal davasında, dava dilekçesinin şekil ve esaslarına dikkat edilmelidir. Dava dilekçesinde, yer alması gereken hususlar mutlaka bulunmalıdır. Dilekçede, güvenlik soruşturması olumsuz raporunun hangi gerekçelere dayandığı, bu gerekçelerin neden hukuka aykırı olduğu, davacının güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasına engel bir durumunun olmadığı, davacının telafisi güç veya imkansız zarara uğrayacağı, dava konusu işlemin açıkça hukuka aykırı olduğu gibi hususlar açık ve anlaşılır bir şekilde belirtilmelidir. Dava dilekçesinde, güvenlik soruşturması iptal davası ile ilgili emsal kararlara da yer verilmelidir.
Güvenlik soruşturması iptal davasında, idare mahkemesi, dava dilekçesini inceledikten sonra, davalı idareden savunma isteyebilir. Davalı idare, savunmasını verdiğinde, davacıya cevap hakkı tanınır. Davacı, davalı idarenin savunmasına cevap verdiğinde, davalı idare ikinci savunma hakkını kullanabilir. Bu aşamalardan sonra, idare mahkemesi, gerekli görürse, davacı ve davalı idareyi duruşmaya çağırabilir. Duruşmada, tarafların sözlü savunmaları alınır. Duruşma sonunda, idare mahkemesi, dava konusu işlemin hukuka uygun olup olmadığına karar verir. İdare mahkemesinin kararına karşı, taraflar, bölge idare mahkemesine istinaf başvurusunda bulunabilirler. Bölge idare mahkemesinin kararına karşı, taraflar, Danıştay’a temyiz başvurusunda bulunabilirler.
Güvenlik soruşturması iptal davasında, davacı, dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması talebinde de bulunabilir. Yürütmenin durdurulması, dava konusu işlemin yürürlüğünün geçici olarak durdurulması anlamına gelir. Yürütmenin durdurulması talebi, davacının telafisi güç veya imkansız zarara uğrayacağı ve dava konusu işlemin açıkça hukuka aykırı olduğu durumlarda kabul edilir. Yürütmenin durdurulması talebi, idare mahkemesi tarafından öncelikle ve ivedilikle incelenir. İdare mahkemesi, yürütmenin durdurulması talebini kabul ederse, dava konusu işlemin yürütmesi durdurulur. İdare mahkemesi, yürütmenin durdurulması talebini reddederse, davacı, bu karara karşı bölge idare mahkemesine itiraz edebilir. Bölge idare mahkemesi, itirazı kabul ederse, yürütme durdurulur.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI İSTİNAF VE TEMYİZ SÜRECİ
Güvenlik soruşturması iptal davası, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin, bu raporun iptali için idare mahkemesine açtıkları davadır. Bu davanın sonucunda, idare mahkemesi, dava konusu işlemin hukuka uygun olup olmadığına karar verir. İdare mahkemesinin kararına karşı, taraflar, bölge idare mahkemesine istinaf başvurusunda bulunabilirler. Bölge idare mahkemesinin kararına karşı, taraflar, Danıştay’a temyiz başvurusunda bulunabilirler.
İstinaf, bölge idare mahkemesinin, idare mahkemesinin kararını yeniden inceleyerek bozma veya onama kararı vermesidir. İstinaf başvurusu, idare mahkemesinin kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. İstinaf başvurusunda, idare mahkemesinin kararının hukuka aykırı olduğu, delillerin yanlış değerlendirildiği, usul ve yargılama kurallarının ihlal edildiği gibi hususlar ileri sürülebilir. İstinaf başvurusu, idare mahkemesinin kararının yürütmesini durdurmaz. Ancak, bölge idare mahkemesi, istinaf başvurusunu inceledikten sonra, yürütmenin durdurulmasına karar verebilir. Bölge idare mahkemesi, istinaf başvurusunu kabul ederse, idare mahkemesinin kararını bozar ve dosyayı idare mahkemesine geri gönderir. Bölge idare mahkemesi, istinaf başvurusunu reddederse, idare mahkemesinin kararını onar.
Temyiz, Danıştay’ın, bölge idare mahkemesinin kararını yeniden inceleyerek bozma veya onama kararı vermesidir. Temyiz başvurusu, bölge idare mahkemesinin kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Temyiz başvurusunda, bölge idare mahkemesinin kararının hukuka aykırı olduğu, delillerin yanlış değerlendirildiği, usul ve yargılama kurallarının ihlal edildiği gibi hususlar ileri sürülebilir. Temyiz başvurusu, bölge idare mahkemesinin kararının yürütmesini durdurmaz. Ancak, Danıştay, temyiz başvurusunu inceledikten sonra, yürütmenin durdurulmasına karar verebilir. Danıştay, temyiz başvurusunu kabul ederse, bölge idare mahkemesinin kararını bozar ve dosyayı bölge idare mahkemesine geri gönderir. Danıştay, temyiz başvurusunu reddederse, bölge idare mahkemesinin kararını onar.
OLUMSUZ GÜVENLİK SORUŞTURMASINA KARŞI ANAYASA MAHKEMESİNE BAŞVURU
Olumsuz güvenlik soruşturmasına karşı Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapmak isteyen kişiler, öncelikle kanun yollarını tüketmelidir. Yani, güvenlik soruşturması olumsuz raporunun iptali için idare mahkemesine dava açmalı ve idare mahkemesinin kararına karşı istinaf ve ardından temyiz aşamalarından geçilmelidir.
Bireysel başvuru, Anayasa’nın 148. maddesi ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesi uyarınca, temel hak ve özgürlüklerin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bir başvurudur.
Bireysel başvuru yapabilmek için, öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir. Bu, güvenlik soruşturması iptal davası için de olağan kanun yolları tüketilip kararın kesinleşmesi gerekir. Olumsuz güvenlik soruşturması için bireysel başvuru, kesinleşen kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Bireysel başvuru dilekçesinde, başvurucunun kimlik bilgileri, başvuruya konu kararın tarih ve numarası, ihlal edildiği iddia edilen temel hak ve özgürlükler, ihlalin nasıl gerçekleştiği, başvurunun gerekçeleri, deliller, talepler ve imza bulunmalıdır.
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruyu kabul ederse, başvuruya konu kararın Anayasa’ya uygunluğunu denetler. Anayasa Mahkemesi, başvurucunun temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğine karar verirse, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için gerekli tedbirleri almak üzere kararı, ilgili mahkemeye, idari makama veya kanun yolu merciine gönderir. Anayasa Mahkemesi, ayrıca başvurucunun uğradığı maddi ve manevi zararın tazmin edilmesine de karar verebilir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI VE ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARI ETKİSİ
Güvenlik soruşturması iptal davası ve Anayasa Mahkemesi iptal kararı etkisi, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin, bu raporun iptali için açtıkları idari davaların sonucunu etkileyen bir konudur. Anayasa Mahkemesi, 29.11.2019 tarihli kararında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartını getiren 48/A-8. maddesini, Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir. Bu iptal kararı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin lehine bir karardır. Bu kararın etkileri şöyle özetlenebilir:
- İptal edilen kurala dayanılarak yapılan işlemleri etkiler.Yani, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin, atamalarının yapılmaması veya iptal edilmesi gibi işlemler de hukuka aykırı hale gelir.
- İdari yargıda açılmış olan güvenlik soruşturması iptal davalarına yansır. Bu davaların sonucunda, idare mahkemeleri, iptal edilen kurala dayanarak yapılan işlemlerin iptaline karar verir. Bu iptal kararları, idareler tarafından en geç 30 gün içinde uygulanmak zorundadır.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen ancak dava açmayan veya açtığı davayı süre aşımı nedeniyle kaybeden kişilerin haklarını korur. Bu kişiler, Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra idareye başvurarak atanma talep edebilir. Bu taleplerin reddedilmesi halinde, idari yargıda dava açabilirler.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin, boşta geçen süre boyunca mahrum kaldıkları tüm parasal ve özlük haklarını idareden faiziyle alabilmelerini de sağlar. Bunun için, iptal davasını kazanmaları ve tam yargı davası açmaları gerekir.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASINDA AYM İPTAL KARARI GEÇMİŞE ETKİLİ YORUMLANABİLİR Mİ?
Anayasa Mahkemesi, 29.11.2019 tarihinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartını getiren 48/A-8. maddesini, Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir. Bu iptal kararı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen kişilerin lehine bir karardır. Ancak, bu kararın geçmişe etkili olup olmadığı, yani iptal edilen kurala dayanılarak yapılan işlemleri de hukuka aykırı hale getirip getirmediği, idari yargıda açılmış olan güvenlik soruşturması iptal davalarına nasıl yansıyacağı, iptal kararından önce dava açmayan veya açtığı davayı süre aşımı nedeniyle kaybeden kişilerin haklarını nasıl koruyacağı gibi soruların cevabı net değildir.
AYM, iptal kararının gerekçesinde, iptal edilen kurala dayanılarak yapılan işlemlerin hukuka aykırılığının idari yargıda değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu sebeple, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması gerekçesiyle adaylık işlemleri sonlandırılan ve idari işlemin iptali amacıyla idari yargı mercilerinde açılan ve henüz bir karar verilmemiş derdest davalarda AYM kararının örneğini de içeren beyan dilekçesinin mahkemeye sunulması ve AYM kararı kapsamında hüküm verilmesi talep edilmelidir. İdare mahkemeleri, AYM kararını dikkate alarak, iptal edilen kurala dayanarak yapılan işlemlerin iptaline karar verebilir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda olumsuz rapor verilen ancak dava açmayan veya açtığı davayı süre aşımı nedeniyle kaybeden kişilerin de haklarını korumak için, AYM’nin iptal kararından sonra idareye başvurarak atanma talep edebilirler. Bu taleplerin reddedilmesi halinde, idari yargıda dava açabilirler. Bu davalar, iptal kararından sonra açıldığı için, AYM kararının geçmişe etkili olup olmadığı sorunu ortaya çıkmaz. Bu davaların sonucunda, idare mahkemeleri, iptal edilen kurala dayanarak yapılan işlemlerin iptaline karar verebilir.
OLUMSUZ GÜVENLİK SORUŞTURMASI İPTAL DAVASI KAZANILIRSA TAZMİNAT TALEP EDİLİR Mİ?
Olumsuz güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sebebiyle atamanın iptaline veya memuriyetle ilişiğin kesilmesine yönelik karar hukuka aykırı bulunursa, tazminat talep etmek için tam yargı davası açılabilir.
Tam yargı davası, idarenin yaptığı işlem yüzünden maddi zarara uğrayan kişilerin, bu zararın karşılanmasını istediği bir davadır. Güvenlik soruşturması sonucu ataması yapılmayan kişi, bu durumda maddi zarara uğrar, dolayısıyla güvenlik soruşturması iptal davası ile birlikte veya sonra tam yargı davası açabilir. Böylece, iptal edilen işlemden itibaren kendisine maaş ve diğer hakların ödenmesini talep edebilir.
Tam yargı davası, iptal davası ile birlikte açılabilir. Ayrıca, iptal davası kazanıldıktan sonra da açılabilir. Fakat ayrı bir dava olarak açılacaksa, belli bir süre içinde açılması gerekir. Bu süre, İYUK’a göre belirlenir. Bu süre içinde, önce idareye başvurulur. İdare, başvuruyu reddederse veya 30 gün içinde cevap vermezse, 60 gün içinde tam yargı davası açılabilir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması iptal davası açmak isteyen kişilerin, bu davanın usul ve esaslarına uygun bir şekilde yürütülmesi mağduriyet yaşamamak adına oldukça önemlidir. Bu konuda alanından uzman bir idare hukuku avukatında hukuki destek almak, dava sürecinin daha sağlıklı ve hızlı ilerlemesine katkı sağlayacaktır.
Harbiye Hukuk Bürosu, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunun olumsuz çıkması nedeniyle atamanın iptaline veya memuriyetle ilişiğin kesilmesine yönelik kararlara karşı iptal davası açma konusunda alanında tecrübeli Ankara avukat kadrosuyla hizmet veren bir hukuk bürosudur. Bu hizmetler, iptal davası açma, yürütmenin durdurulması talep etme, delil sunma, iddialar ileri sürme, tazminat talep etme ve Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapma gibi konuları kapsamaktadır.
