Yol harcamalarına katılım payı, namı diğer “asfalt parası”. Son zamanlarda gündemimizi fazlasıyla meşgul ediyor. Belediye yaptığı yolun parasını bizden mi alıyor? Nasıl alır? Neye göre alır? Soruları aklımızı kurcalıyor. Yol harcamalarına katılma payı, 2464 Sayılı Belediye Kanunu’nun harcamalara katılma payı başlıklı 86. Maddesi’nde açıklanmıştır, hukuki dayanağını buradan alır.           Buna göre “Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce aşağıdaki şekillerde inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden meclis kararı ile Yol Harcamalarına Katılma Payı alınabilir.”

            Yol harcamalarına katılım payı ile ilgili madde’nin sonunda ki “alınır” ifadesi 06.12.2012 Tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 6360 Sayılı Kanun ile “alınabilir.” ifadesine dönüştürülmüştür. Bu değişiklik ile yol harcamalarına katılım parası alıp almamak belediye meclislerine bırakılmıştır.

            Yine 6360 Sayılı geçici 1. Maddesi’nde “Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce yolların inşa, tamir ve genişletilmesi nedeniyle 2464 sayılı Kanun’un 86’ncı maddesi uyarınca tarh edilmemiş harcamalara katılma payları belediye meclisi kararıyla alınmayabilir.” deniliyordu.

            Anayasa Mahkemesi’ne açılan bir dava ile bu maddenin iptali istendi. Anayasa Mahkemesi; 12 Eylül 2013 tarih ve 2013/19 sayılı Kararı ile 6360 sayılı Kanun’un; Geçici 1’nci maddesinin (27) numaralı fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile İPTALİNE karar verdi.

            6360 sayılı Yasa’nın Geçici-1’nci maddesinin 27’nci fıkrasının iptal edilmesi ile artık, belediyeler 06 Aralık 2012 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak henüz tarh edilmemiş yol harcamalarına katılma payını tarh ve tahakkuk ettirerek tahsil etmek zorundalar.

06 Aralık 2012 Tarihinden sonraki dönemler ait yol harcamalarına katılım payları ilgili madde halen yürürlükte olduğu için belediye meclis kararı ile alınmayabilir. Bu tarihten sonra katılım payı alıp almamak belediye meclisinin inisiyatifindedir.

            Belediye Meclisleri tarafından alınmasına karar verilen yol harcamaları katılım payının nasıl hesaplanacağı da uygulama yönetmeliğinde belirtilmiştir.

            “Yol Harcamalarına Katılma Payı bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, 4 üncü madde de belirlenen hizmetler için yapılan giderlerin 1/3’üdür. Giderlerin hesaplanmasında maliyet, işler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, Bayındırlık Bakanlığı ve İller Bankası Genel Müdürlüğünün o yıllar için tespit ederek yayınlandığı  birim fiyatlar ve rayiçlere göre hesaplanan gerçek bedeli geçemez.

            Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla genişliklerine düşen giderler, belediyelere ait olup, harç hesaplanmasında bu giderler nazara alınmaz.

            Böylece hesaplanan gider  tutarında özel Devlet yardımları karşılıksız fon tahsisleri, bu iş için yapılan bağış ve yardımlar ile istimlak bedelleri düşüldükten sonra kalan miktarın 1/3’ü, 4 üncü maddede belirtilen mükellefler adına Belediye Encümeninin kararını müteakip tahakkuk ettirilir.”

            Yol Harcamalarına Katılma Payı 5 inci maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. İki veya daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teşkil eden yoldan dolayı düşen pay tam, diğer yollardan dolayı düşen paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir.

            Yürürlükteki mevzuata göre öncelikle belediye meclisi katılım payı alınıp alınmayacağına karar verecek sonrasında ise vergi tarhiyatı yönetmelik hükümlerine göre yapılacaktır. Hesaplanan tutar hiçbir şekilde vergi değerinin yüzde 2’sinden fazla olamaz. Kendilerine gönderilen vergi tarhiyatının gayrimenkullerinin vergi değerinin yüzde ikisinden fazla olduğunu ya da yanlış hesaplandığını dolayısı ile yasaya aykırı olduğunu düşünen tüketiciler Verginin kendilerine tebliğini izleyen otuz gün içinde vergi mahkemesine başvurabilirler. Katılma payı, vadesinin rastladığı takvim yılını  takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Payın tahsili amacı ile gönderilen ödeme emri ile birlikte eski tarihli belediye meclis kararı da dava konusu yapılabilir.

Mahkemenin verdiği kararlardan bir kısmında

-  Yolun halkın istifadesine sunulduğu tarihte mülk sahibi olan kişinin ödeme ile yükümlü olduğu

- Tüm mahallenin değil yalnızca parselin cepe aldığı ve yararlandığı yollardan dolayı tahakkuk yapılabileceği

- Katılma payı tutarlarının mükelleflere ayrıca tebliğ edileceği, ödeme emrine konu katılma payının tahakkuk safhasında düzenlenen ve yükümlüye tebliğ edilen herhangi bir belge yok ise ödeme emrinin iptal edileceği,

- Hesaplanan verginin bir ay süre ile ilan edileceği ayrıca ilgilisine tebliğ edilmesi ile tarhiyatının tamamlanacağı, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca istenilen yol harcamalarına katılma payının tarh ve tahakkuk ettirilmeden doğrudan ödeme emri ile takip edilemeyeceği belirtilmektedir.

            Gündemimizi sıkça meşgul eden asfalt parasının dayanağı ve başvurulabilecek hukuki yol bu şekildedir.

www.tukdes.org  [email protected]

Av. Pınar TURHANOĞLU GÜCÜYENER